(સૌજન્ય: ગુજરાત ટુડે 14 જાન્યુ.2019)

ઉર્દૂ ભાષાનાં બે અઝીમ શાયરો..કૈફી આઝમી, અહમદ ફરાઝ

Advertisements

કેફ્મા બેહદ શરાબી થૈ –મુહમ્મદઅલી વફા

.
સુરજની આંખડી વહેલી સવારે સહેજ રાતી થૈ.
લતા શયામલ તણી અંધકારની કેવી લપાતી થૈ.

કર્યો’તો પ્રયાસ કાંટાએ કે એને છુપાવી લઊં,
મહેક પુષ્પોતણી પોતેજ ત્યાં વિસ્વાસ ઘાતી થૈ.

.
થયા નિષ્ફળ જયારે પ્રેમમા ફરહાદ ને કૈસો,
ગઝલ પત્થર અને રેતો ઉપરત્યારે લખાતી થૈ.

.
ખુદીની શાન જયાં ખુદથી ભળીગૈ યાદમા એની,
ઉઘાડી આંખથી એમજ બધી રાતો કપાતી થૈ.

.
અમે એ શોધવા નીકળી પડ્યા જંગલ અને રણમા,
અમારા સ્વાસમા આવી ને એ પોતે છુપાતી થૈ.

.
વફા.એના ચમનમા જઈ જરા સુંઘી લીધા પૂષ્પો,
અમારી આંખડી એ કેફ્મા બેહદ શરાબી થૈ.

.

મંટોની નજરે ‘મંટો’……સઆદત હસન મંટો—-અનુવાદ : શકીલ કાદરી

મંટો વિશે આજ સુધી ઘણું લખાઈ અને કહેવાઈ ચુક્યું છે. પરંતું સમર્થનમાં ઓછું અને વિરોધમાં વધું… એ લખાણો જો દૃષ્ટિ સમક્ષ રાખવામાં આવે તો કોઈપણ બુદ્ધિશાળી મંટો વિશે સાચું મંતવ્ય સ્થાપિત જ ન કરી શકે. હું આ લેખ લખવા બેઠો છું અને મને સમજાઈ રહ્યું છે કે મંટો વિશે પોતાના વિચાર વ્યકત કરવા એ કેવું મુશ્કેલી ભર્યું કામ છે, પણ એક દૃષ્ટિએ સરળ પણ છે, એ કારણે કે મંટોની નિકટતાનો લાભ મને મળતો રહ્યો છે. અને જો સાચું પૂછો તો મંટોનો હું (એની સાથે જ જન્મેલો) ‘પડછાયો’ છું.

અત્યાર સુધી એ વ્યકિત માટે જે કાંઈ લખાયું છે એ બાબતે મને કોઈ વાંધો નથી. પણ એટલું તો હું સમજું જ છું કે એ લેખોમાં જે કાંઈ પ્રસ્તુત કરાયું છે તે વાસ્તવિકતાથી ખૂબ છેટું છે. કેટલાંક એને શૈતાન કહે છે. કેટલાંક ટાલિયો ફરિશ્તો… જરાક થંભી જાવ… જોઈ તો લઉં એ અક્કરમી અહીં ક્યાંક સાંભળી તો નથી રહ્યોને? ના… ના…બધું બરાબર છે. મને યાદ આવી ગયું… આ સમયે તો શરાબ ઢીંચતો હોય છે. એને સાંજુકના છ વાગ્યા પછી કડવું શરબત પીવાની ટેવ છે.

અમે સાથે જ જન્મ્યા છીએ અને હું માનું છું કે મરીશુ પણ સાથે. પણ…. એવું ય બને કે સઆદત હસન મરી જાય અને મંટો…. મરે જ નહીં! આ શક્યતા મને હંમેશા ખૂબ દુ:ખી કરે છે, તે એટલાં માટે કે મેં એની સાથે દોસ્તી નભાવવામાં કોઈ કસર બાકી નથી રાખી. જો એ જીવતો રહે અને હું મરી જાઉં તો એવું લાગશે કે ઈંડાંનું કોચલું તો સલામત છે પણ એની અંદરની સફેદાઈ અને ગર્ભની પીળાશ અદૃશ્ય થઈ ગઈ. હું લાંબી પ્રસ્તાવના બાંધવા ઈચ્છતો નથી તમને હવે સ્પષ્ટ કહી દઉં છું કે મંટો જેવો વન ટુ માણસ છે મેં મારા જીવનમાં ક્યારેય જોયો નથી. એને જો ભેગો રાખવામાં આવે તો ત્રણ બની જાય. ચતુર્મુખીની બાબતે એની પાસે વિશેષ માહિતી નથી પણ હું જાણું છું કે એની ત્રિમૂર્તિ બની નથી…આ પ્રતીકો એવાં છે જે ફક્ત પ્રતિભાશાળી શ્રોતાને જ સમજાય. આમ, તો મંટોને હું એ જન્મ્યો એ ક્ષણેથી જ ઓળખું છું. અમે બંને ભેગાં એક જ સમયે ૧૧ મે ઈ.સ. ૧૯૧૨ માં જન્મ્યાં. પણ એણે સતત એવો પ્રયાસ કર્યો કે પોતાને કાચબો બનાવીને રાખે…. જે એક વખત પોતાનું માથું અને ડોક અંદર સંતાડી લે તો તમે શોધવાના લાખ પ્રયત્નો કરો પણ એને શોધી જ ન શકો. પરંતું હું ય એની સાથે જ તો જન્મ્યો છું. મેં એની દરેક હિલચાલને ઓળખી લીધી છે.

લો હવે તમને હું બતાવી રહ્યો છું કે જાતિનો વૈશાખનંદન એવો એ વાર્તાકાર કઈ રીતે બની ગયો ? વિવેચકો ખૂબ લાંબાલચક લેખો લખે છે. પોતાની સર્વજ્ઞતાનું પ્રમાણ આપે છે. શોપનહાર, ફ્રોઈડ, હૅગલ, નિત્શે, માર્કસના સંદર્ભો આપે છે પરંતું વાસ્તવિકતાથી છેટાં રહે છે. મંટોની વાર્તાકળા પરસ્પર વિરોધી એવા બે તત્વોનું કારણ છે. એના પિતા…, ખુદા એમને માફ કરે…, અત્યંત નિષ્ઠૂર હતાં, અને એની મા અત્યંત કોમળહ્રદયી. આ બે પડ વચ્ચે દળાઈને કેવા સ્વરૂપે ઘઉંનો દાણો બહાર આવ્યો હશે એની કલ્પના તમે કરી શકો છો.

હવે હું એના શાળાજીવનનું દર્શન કરાવું. ખૂબ કુશાગ્રબુદ્ધિ ધરાવતો અને અને અત્યંત તોફાની છોકરો હતો એ. એની ઊંચાઈ એ સમયે વધુમાં વધુ સાડા ત્રણ ફૂટ હશે. એના પિતાનું એ છેલ્લું સંતાન. મા-બાપનો પ્રેમ તો એને પ્રાપ્ત હતો પણ એના ત્રણ મોટા ભાઈ જે વયમાં એનાથી ખૂબ મોટાં હતા અને વિલાયતમાં ભણતાં હતાં એમને મળવાનો એને ક્યારેય અવસર જ નહતો મળ્યો….કારણ એ જ કે તેઓ અપર માના દીકરા હતાં. એ ઈચ્છતો કે તેઓ એને મળે… એની સાથે મોટાભાઈઓ જેવો વ્યવહાર કરે… આ વર્તન એને એવા સમયે અનુભવવા મળ્યું જ્યારે સાહિત્યવિશ્વે તેનો બહુ મોટા ગજાના વાર્તાકાર તરીકે સ્વીકાર કરી લીધો હતો…. ખેર…. હવે એની વાર્તાકળા વિશે સાંભળો…. એ એક નંબરનું ‘ફ્રોડ’ છે. પહેલી વાર્તા એણે ‘તમાશા’ શીર્ષકથી લખી. જે ‘જલિયાનવાલા બાગ’ના રક્તરંજિત બનાવ સંદર્ભે હતી. એ એણે પોતાના નામે પ્રકાશિત નહોતી કરી. આજ કારણ છે કે એ પોલીસના સંકજાથી બચી ગયો. એ પછી એના ચંચળ સ્વભાવમાં એક લહેરખીએ જન્મ લીધો કે એ વધુ અભ્યાસ કરે. અહીં એનું વર્ણન રસિકતાથી રિક્ત નહીં બને… કારણ એણે એન્ટ્રન્સની પરીક્ષા બે વખત નપાસ થઈ પાસ કરી…એ પણ થર્ડ ક્લાસમાં…. તમને એ જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે એ ઉર્દૂના પેપરમાં નપાસ થયો હતો. હવે લોકો કહે છે કે એ ઉર્દૂનો મહાન સાહિત્યકાર છે અને એ સાંભળીને હું અટ્ટહાસ્ય વેરું છું….કારણ ઉર્દૂ હજીયે એને ક્યાં આવડે છે? એ શબ્દોની પાછળ એ રીતે દોડે છે જાણે જાળ લઈને શિકારી પંતગિયાઓની પાછળ ! એ એની જાળમાં સપડાતા નથી. આજ કારણ છે કે એના સર્જનમાં રૂપાળાં શબ્દોની ખોટ છે. એ લઠ્ઠ માણસ છે પણ જેટલી લાઠીઓ એની ગર્દન પર પડી છે એણે સહર્ષ સહન કરી છે. એની દંડાબાજી એક સામાન્ય મુહાવરા પ્રમાણે જાટ લોકોની દંડાબાજી નથી એ બિન્નૌટ અને પટ્ટાબાજી છે. એ એક એવો માણસ છે જે સરળ અને સીધા માર્ગે નથી ચાલતો પણ સાંકળા રસ્તાઓ પર ચાલે છે…. લોકો એમ સમજે છે કે હવે પડશે… પણ એ અક્કરમી ક્યારેય પડ્યો જ નથી…. કદાચ પડી જાય, ઊંધા મોંઢે…. કે પાછો ઊભો જ ના થઈ શકે…. પરંતુ હું જાણું છું કે મૃત્યુ વેળા એ લોકોને કહેશે કે હું એટલા માટે પડ્યો હતો કે પડી જવાની હતાશાનો અંત આવે.

હું આ પહેલાં કહી ચુક્યો છું કે મંટો અવ્વલ દરજ્જાનું ફ્રોડ છે. એનું વધુ એક પ્રમાણ એ છે કે એ મોટાભાગે કહ્યા કરે છે કે એ વાર્તા વિશે વિચારતો નથી વાર્તા સ્વયં એનું સ્મરણ કરે છે. આ પણ એક ફ્રોડ જ છે. જો કે હું વાકેફ છું કે જ્યારે એને વાર્તા લખવાની હોય છે ત્યારે એની એ જ દશા હોય છે જેવી ઈંડું મૂકતી વખતે એક મરઘીની. પણ એ ઈંડું સંતાઈને નથી મૂકતો. બધાં જોઈ શકે એ રીતે આપે છે. એના મિત્રો બેઠાં હોય છે… એની ત્રણ બાળકીઓ ધમાલ મચાવી રહી હોય છે….. અને…. એ પોતાની ખુરશી પર ઊભડક બેઠો બેઠો ઈંડાં મૂક્યા જ કરે છે. એની પત્ની એનાથી ત્રસ્ત છે. એ એને મોટા ભાગે કહેતી જ રહે છે કે તમે વાર્તાઓ લખવાનું બંધ કરી કોઈક દુકાન ખોલી નાંખો… પણ મંટોના મગજમાં જે દુકાન ખુલ્લી છે એમાં ધૂળધોયાની દુકાનના સામાનથી અનેક ગણો વધુ સામાન ભર્યો છે. એટલે એ વિચારે છે કે હું કોઈક સ્ટોર ખોલી નાંખું તો એવું ના થાય કે એ એ સ્ટોર કૉલ્ડસ્ટોરેજ એટલે કે શીતઘર બની જાય….જ્યાં તેના સઘળાં વિચાર અને ચિંતન ઠિગરાઈ જાય. હું આ લેખ લખી રહ્યો છું અને મને એ ભય પજવી રહ્યો છે કે મંટો ક્યાંક મારાથી નારાજ થઈ જશે. એની કોઈ પણ બાબત હું સહન કરી લઉં પણ એના રિસામણાં સહન થતાં નથી. એ રિસાય તે સ્થિતિમાં એ શૈતાન બની જાય છે. પણ…. થોડીક જ ક્ષણો માટે. અને એ થોડીક ક્ષણો એટલે અલ્લાહની પનાહ!

વાર્તા લખવામાં એ નખરાં જરૂર કરે છે… પણ હું બધું જાણું છું…. કારણ..?.. હું એની સાથે જ જન્મેલો એનો પડછાયો-એનો હમઝાદ છું. એ ફ્રોડ કરી રહ્યો છે. એણે એક વેળા લખ્યું હતું. કે એના ખિસ્સામાં ઢગલેઢગલાં વાર્તાઓ પડી હોય છે. વાસ્તવમાં એથી ઉલટું છે. જ્યારે એને વાર્તા લખવી હોય ત્યારે એ રાત્રે વિચાર કરશે… એને કાંઈ સમજાશે જ નહીં….સવારે પાંચ વાગે જાગી જશે અને છાપામાંથી કોઈક વાર્તાનો રસ ચૂસવાનો વિચાર કરશે…. પણ એમાં સફળ નહીં થાય. પછી એ બાથરૂમમાં જશે, ત્યાં પોતાના ભમી ગયેલા માથાને શાંત કરવાનો પ્રયાસ કરશે કે જેથી એ વિચાર કરવા યોગ્ય બની શકે. છતાં સફળતા મળશે નહીં. એટલે અકળાઈને પોતાની પત્ની સાથે નક્કામો જ ઝગડો શરૂ કરશે…. તો પણ સફળ નહીં થાય એટલે પાન લેવા ઘરની બહાર ચાલ્યો જશે…! પાન એના ટેબલ પર પડ્યું હશે છતાં વાર્તાનો વિષય તો એના મગજને સૂઝશે જ નહીં. અંતે….વેર વાળવાની વૃત્તિથી એ પેન અથવા પેન્સિલ હાથમાં લઈ….. ૭૯૬ લખી જે પહેલો ફકરો એના મનમાં સ્ફૂરશે એનાથી વાર્તાનો આરંભ કરી દેશે…. બાબુ ગોપીનાથ, ટોબા ટેકસિંહ, હતક, મમી, મવઝ્ઝિલ આ બધી વાર્તાઓનું સર્જન એણે આવી ફ્રોડપદ્ધતિથી જ કર્યું છે.

આશ્ચર્યની વાત એ છે કે લોકો એને મહાનાસ્તિક અને અસભ્ય માણસ સમજે છે અને મારી માન્યતા પણ એ જ છે કે એનો સમાવેશ કૈંક અંશે એ જ શ્રેણીમાં થાય છે. એટલા માટે કે ખૂબ ઊંડા વિષયોને એ ઘણી વખત કલમની અણીએ ઊંચકી એવા શબ્દો પોતાના સર્જનમાં વણી લે છે કે જેની સામે વિરોધની શક્યતાઓ પણ હોઈ શકે છે. પરંતું હું જાણું છું કે જ્યારે પણ એણે કાંઈક લખવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે…. સૌથી પહેલાં કાગળના કપાળે ૭૮૬ જરૂર લખ્યું. જેનો અર્થ છે બિસ્મિલ્લાહ… અલ્લાહના નામથી પ્રારંભ….. અને આ માણસ જે હંમેશા ખુદાનો ઇન્કાર કરનાર દેખાય છે, એ કાગળ પર મોમિન બની જાય છે… તે આ કાગળિયો મંટો છે, જેને તમે કાગળની બદામની જેમ ફક્ત આંગળિયોથી જ તોડી શકો. નહીંતર એ લોખંડી હથોડાઓથી તૂટી જાય એવો માનવી નથી.

હવે હું મંટોના વ્યક્તિત્વ તરફ આવું છું… અને એના થોડાંક ઇલકાબો જાહેર જાહેર કરી દઉં છું. એ ચોર છે… જુઠ્ઠો છે… દગાખોર છે… અને…….મજમુઅગીર છે. એણે પત્નીના ભોળપણનો લાભ ઉઠાવી કેટકેટલાંય સો રૂપિયા ગપચાવી લીધાં છે. એક પા આઠસો રૂપિયા લાવીને આપ્યાં અને ચોરદ્રષ્ટિથી જોતો રહ્યો કે એણે એ ક્યાં મુક્યાં છે…. અને એમાંથી એક લીલી નોટ ગાયબ… એ બિચારીને પોતાને થયેલા આ નુકસાનની ખબર પડે એટલે નોકરને દમદાટી આપવાનું શરૂ…આમ તો મંટોની બાબતમાં એ જગજાહેર છે કે એ સત્યવકતા છે પણ હું આ વાત સાથે સંમત નથી. એ એક નંબરનો જુઠડો છે. એના જુઠ્ઠાણાઓ શરૂ શરૂમાં ઘરમાં ચાલી જતાં હતાં. તે એટલા માટે કે એ જુઠ્ઠાણાઓને મંટોનો ખાસ સ્પર્શ થતો હતો. પરંતું પાછળથી એની પત્ની સમજી ગઈ કે આજ દિન સુધી કેટલીક ખાસ વાતો વિશે તેને જે કાંઈ કહેવાતું હતું એ જુઠ્ઠાણાઓ હતાં. મંટો પરિસ્થિતિ પ્રમાણે જુઠ્ઠં બોલે છે. પરંતું તકલીફ એ છે કે હવે તેના ઘરના સભ્યોને એ વાતની પ્રતીતિ થવા લાગી છે કે એની પ્રત્યેક વાત બનાવટી છે. એક એવા તલ જેવી જે કોઈક સ્ત્રીએ કાજળથી પોતાના ગાલ ઉપર બનાવી રાખ્યું હોય છે. એ અભણ છે… એ રીતે કે એણે માર્કસનો અભ્યાસ કર્યો નથી. ફ્રૉઇડનું કોઈ પુસ્તક એની નજર સામેથી પસાર નથી થયું. હૅગલના તો માત્ર નામથી પરિચિત છે. હેવલોક અૅલિસનું તો માત્ર નામ જ સાંભળ્યું છે…છતાં મજાની વાત એ છે કે એ લોકો… ‘એ લોકો’થી મારું તાત્પર્ય એ છે કે, વિવેચકો, એમ કહે છે કે તે અન્ય ચિંતકોથી પ્રભાવિત છે. જ્યાં સુધી હું ઓળખું છું, મંટો ક્યારેય બીજી કોઈ વ્યક્તિથી પ્રભાવિત થતો જ નથી. એ માને છે કે બધાં સમજાવનારા ઉલ્લૂ છે. દુનિયાને સમજાવવી જોઈએ નહીં સમજવી જોઈએ. નિજને સમજાવી-સમજાવી એ એવી સમજણ બની ગયો છે જે બુદ્ધિ અને વિવેકથી પર છે. કોઈક વેળા એ એવી મોં-માથા વિનાની વાતો કરે છે કે મને હસવું આવે છે. હું તમને પૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે કહી શકું છું કે મંટો… જેની સામે અશ્લીલતા સંદર્ભે કેટલાયે મુકદ્દમાઓ ચાલ્યાં છે અત્યંત પાક માણસ છે. પરંતું હું એ કહ્યા વિના રહી નથી શકતો કે એ એક એવું પગ-લુછણિયું છે જે પોતાને જ ઝાટકતો-ઝૂટકતો રહે છે.

Share this:

દરિયો હવે ઊભરાય છે—બારીન મહેતા

.

ક્યાંક તણખા, ક્યાંક ભડકા થાય છે,

શી ખબર કેવી હવા અહીં વાય છે.

.

દૂરથી એ સૂર શું-શું લાવતા?

કાં અહીં ઓળખ બધી બદલાય છે ?

.

ગામ, ખેતર, કોસ, કૂવા – આટલું

આગને વેશે બધે ફેલાય છે.

.

ચાલ મેલી આ કડાકૂટ ગોંદરે,

ઈંટ, પથ્થર ને ચૂનો પણ જાય છે.

.

ત્યાં હવે કોઈ સલામત ક્યાં રહ્યું?

ક્ષણેક્ષણે આઝાદ મન હોમાય છે!

.

રક્ત જો આ માર્ગ પર વ્હેતું દીસે,

ચાલ તું, પગલાં બધાં રંગાય છે.

.

પાગલો ભેળા થયાના છે ખબર,

કોણ જાણે ક્રાંતિ ગીતો ગાય છે.

.

દોસ્ત, ઝાઝી ના ગતાગમ જો પડે,

નોંધ તુ ,દરિયો હવે ઊભરાય છે.

.

(સૌજન્યઃ નિરીક્ષક૧૬-૧૨-૨૦૧૮)

(Coutesy: Gyjarat Today 30 Dece.18)

આર્તનાદ’ખંડેર’…..મુસાફિર પાલનપુરી

સૂતાં પછીનું સ્વપ્ન__શકીલ કાદરી

 

સંજલી ! ના… ના…!

એવું તો બને જ નહીં.

તને યાદ કરીએ અને ભૂલી જઈએ પેલી આસિફાને?

અમે ક્યાં કોમવાદી છીએ?

અમે ક્યાં જાતિવાદી છીએ?

અમે તો છીએ ‘સમાનતા’ અને ‘બંધુતા’ના ચાહકો…

આસિફાને યાદ રાખીએ અને નિર્ભયાને ભૂલી જઈએ?

નિર્ભયાને યાદ રાખીએ અને ભૂલી જઈએ આસિફાને?

તને યાદ છે……?

સૂતાં પહેલાના સવાલમાં અમને કેટલાં સવાલ આખી જાન્યુઆરીમાં પજવતાં હતાં.

ભીમ-બુદ્ધ વંદના?

જાતિવાદ હોય તો ગુજરાત મૉડલ ગણાય?

શંભાજી ભીડેની ધરપકડ કરવી કે નહીં?

જીજ્ઞેશની પણ ચિંતા કોરી ખાતી હતી અમને

અને પૂછતાં હતાં….

એને Y કેટેગરીની સુરક્ષા અપાય કે નહીં?

આસિફાનું ગળું કાપવામાં આવ્યું એ પછી જાન્યુઆરીના આકાશમાં બબ્બે પતંગો કાપી હતી અમે!

ગપ્પાંની સાથે ફુગ્ગા ઉડાવવાનો આનંદ પણ માણ્યો હતો અમે.

અમને ચિંતા કોરી ખાતી હતી

દારૂના દૈત્યે છીનવી લીધેલ બે જવાન જોધ દીકરાઓની.

ના…. સંજલી…. ના….!

આસિફાને ભૂલી જઈએ અને…

નિર્ભયાને યાદ કરીએ?

નિર્ભયાને યાદ કરીએ અને આસિફાને ભૂલી જઈએ?

એવું બને જ નહીં

અમારી સંવેદના કોમ કે જાતિવાદી નથી…

લાગે છે તે અમારી ફેસબુક વૉલ બરાબર ચેક નથી કરી.

છતાં…..

સ્વપ્નમાં આવીને તું સૂતાં પછીનો સવાલ કરે છે…

તો…..

તારી એ બેનો માટે….

અમે ચેક કરીશું અમારી વૉલ…

ક્યાંક આસિફા વિશે વહાવેલાં અશ્રુનું બિંદુ મળી આવે…

ક્યાંક મળી આવે નિર્ભયા માટે પેટાવેલ કૅન્ડલનું ઓગળેલ મીણ

શક્ય છે ના પણ મળે…!!!

કારણ……

અમે…..

કોમવાદી નથી

જાતિવાદી નથી

અરે માનવતાવાદી પણ નથી

સંજલી તારા સોગંદ…

‘હમ આંબેડકર વાદી હૈં

આંદોલન કે આદિ હૈં’

આસિફા કે નિર્ભયા તો યાદ નથી

તારા માટે અંધકારના યુગમાં મીણબત્તી જરૂર પેટાવશું…..

(સંજલી જેવા જ નિર્મમ કાંડો પછીની કેટલાંક દલિત અને આંબેડકરવાદી કવિઓની વર્ષ દરમિયાનની ફેસબુક વૉલ જોયાં પછી પ્રકટ થયેલી વેદનાનું કાવ્ય.)

(Courtesy: Facebook wall of Janab Shakeel Qadri)

(સૌજન્ય: ગુજરાત ટુડે..19 ડડીસે.2018)

ખંજરને પણ આરામ છે….શૂન્ય પાલનપુરી

Share this:

गुजरात मॉडल में फंसे 25 आईपीएस

 

… રવિશકુમાર એ ‘રવિશકુમાર’ છે અને રવિશકુમારને ‘રવિશકુમાર’ તરીકે જાળવી રાખવામાં રવિશકુમારની અંદરની ઇન્સાનિયતનો જેટલો ફાળો છે એટલો જ ફાળો એ જે ચૅનલમાં છે એ NDTV ચૅનલની મૅનેજમેન્ટનો પણ ગણાય. આ વાત હું એક પત્રકાર તરીકે વીસ વર્ષના અનુભવના આધારે કરી રહ્યો છું. કારણ કે ગુજરાતના પ્રસિદ્ધ પત્રકારો અમીન કુરેશીથી માંડી દિગંત ઓઝા (કાજલ ઓઝાના પિતા) અને વજ્ર માતરીથી માંડી અનિલ દેવપુરકર સાથે આ ક્ષેત્રમાં કામ કર્યું છે. એ પછી જે ત્રીજી પેઢી આવી અને ઉચ્ચ હોદ્દાઓ પર પહોંચી એમાંના ઘણાં પત્રકારો આજે કાં તો મારા મિત્રો છે કાં તો પરિચિત છે. રવિશકુમાર જે પ્રકારનું પત્રકારત્વ ખેડી રહ્યો છે એ પ્રકારનું પત્રકારત્વ ખેડવા માટે તમે જે સંસ્થામાં હોવ એ સંસ્થાના માલિકોનું પીઠબળ તમને હોવું જરૂરી છે. એ વિના આ મૂડીવાદી અર્થતંત્રમાં આવા પત્રકારનું આ પ્રકારનું પત્રકારત્વ જોવા મળે નહીં. ગુજરાતમાં પ્રિન્ટ મીડિયામાં આ શક્ય નથી એમ નથી પણ એ માટે પત્રકારે નોકરીની અસલામતીની કસોટી સતત આપવી પડે… શક્ય છે કે એ થોડાંક જ સમયમાં ગુમાવવી પણ પડે. કારણ કે તમામ પ્રિન્ટ મીડિયાના સંબંધોના તાર સરકાર કે વિરોધ પક્ષ સાથે જોડાયેલાં હોય છે. ઉદ્યોગપતિઓ પણ એમાં એક મહત્વનું પરિબળ છે. આજે અખબારોમાં શ્રમિકોનો અવાજ અને એમની વેદનાના ચિત્કારો સાંભળતાં નથી. એની પાછળનું કારણ જ મીડિયા ઉદ્યોગ અને અન્ય ઉદ્યોગોની કડી છે. એક પત્રકાર તરીકે ગરીબો, શોષિતો વંચિતો અને દલિતો પ્રત્યે મને વિશેષ લાગણી રહી છે. એક કામદાર નેતાના પુત્ર તરીકે શ્રમિકો પ્રત્યે વિશેષ લગાવ રહ્યો છે. આ શ્રમિક શબ્દ એ એવો શબ્દ છે જેનું લેબલ લાગતાં ધર્મ, જાતિ, જ્ઞાતિ બધું નામશેષ થઈ જાય છે. ઉદ્યોગોમાં મજૂરી કરતાં શ્રમિકોનો એક જ ધર્મ, જાતિ કે જ્ઞાતિ હોય છે અને એ હોય છે “શ્રમિક”. જેને એક વર્ગ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેવો માનવી કારખાનાની બહાર નીકળે છે કે પાછો એ લૅબલો એ ચોંટાડી લે છે. આ અંગત છતાં બિનઅંગત કહી શકાય એવી પોસ્ટ લખવાનું એટલે મન થયું કે હમણાં જ વડોદરા જિલ્લામાં એક ઉદ્યોગમાં ટાંકી સાફ કરવા ઉતરેલા ચાર શ્રમિકના મોત થયાંની પોસ્ટ તુષાર પરમારે મૂકી હતી. આવી ઘટનાઓ પત્રકાર જગત માટે નવી નથી. આવી ઘટનાઓ અને બનાવોને ઉજાગર કરવા માટે જ એક દૈનિકના જાંબાઝ અૅડિટરે “ઔદ્યોગિક આલમના ઓવારેથી” દૈનિકનું છેલ્લું આખું પેજ ભરાય એવી કૉલમ લખવાનું મને સોંપ્યું ત્યારે મને એ કૉલમ લખવા મારું જે ઉપનામ રાખવાનું પસંદ પડ્યું તે હતું “શ્રમિક”. શ્રમિકના ઉપનામથી મેં એના દસ એક ભાગ લખી મોટા મોટા ઉદ્યોગોના શ્રમિકોની વેદના વ્યક્ત કરતો હતો. ત્યારે તુષાર પરમારે જે પોસ્ટ મૂકી છે એ રીતે જ અૅસિડની ટાંકીમાં પડી મૃત્યુ પામેલ એક મજૂર અને એના કુટુંબીઓને કોઈ જ સહાય ન મળી હોવાના અને આખો કેસ દબાઈ ગયો હોવાનો બનાવ લખ્યો હતો એ કૉલમ છપાઈ પણ ગઈ…. બીજે દિવસે ખબર પડી કે જે ઉદ્યોગ વિશે કૉલમ છપાઈ એ તો અખબારના જ માલિકના સગાનો છે… એ ઘડી અને એ દિવસ… બસ મારી કૉલમ બંધ કરાઈ હતી…. એટલે આજે કહું છું…રવિશકુમાર એ ‘રવિશકુમાર’ છે અને રવિશકુમારને ‘રવિશકુમાર’ તરીકે જાળવી રાખવામાં રવિશકુમારની અંદરની ઇન્સાનિયતનો જેટલો ફાળો છે એટલો જ ફાળો એ જે ચૅનલમાં છે એ NDTV ચૅનલની મૅનેજમેન્ટનો પણ ગણાય. મેં પ્રિન્ટમીડિયાના એવા પત્રકારો જોયાં છે જેમણે રવિશકુમાર જેવી બહાદુરી બતાવી હોય પણ એમને એમ કરવા જતાં વારંવાર નોકરી ગુમાવવી પડી હોય અને જીવનમાં આર્થિક મુશ્કેલી આવતાં સાવ સામાન્ય અખબારોમાં જોડાઈ જવું પડ્યું હોય. એટલે રવિશકુમારની સાથે NDTVને પણ સલામ કરવા જ પડે.(સૌજન્ય: ફેસબૂક..જનાબ શકીલ કાદરી)

…

રવિશકુમાર એ ‘રવિશકુમાર’ છે …..શકીલ કાદરી

ચુનૌતી – મહમૂદ દરવેશ

તુમ મુઝે ચારોં તરફ઼ સે બાઁધ દો

 છીન લો મેરી પુસ્તકેં ઔર ચુરૂટ

 મેરા મુઁહ ધૂલ સે ભર દો

 કવિતા મેરે ધડ઼કતે હૃદય કા રક્ત હૈ

 મેરી રોટી કા ખારાપન

 મેરી આઁખોં કા તરલતા

 યહ લિખી જાએગી નાખ઼ૂનોં સે

 આંખોકે કોટરોં સે, છુરોં સે

 મૈં ઇસે ગાઊઁગા

 અપની ક઼ૈદ-કોઠરી મેં, સ્નાનઘર મેં

 અસ્તબલ મેં, ચાબુક કે નીચે

 હથકડ઼િયોં કે બીચ, જ઼ંજીરોં મેં ફઁસા હુઆ

 લાખોં બુલબુલેં મેરે ભીતર હૈં

 મૈં ગાઊઁગા

 ગાઊઁગા મૈં

 અપને સંઘર્ષ કે ગીત

(અઁગ્રેજ઼ી સે અનુવાદ : અનિલ જનવિજય)

 

.

બંધ કરો……મુહમ્મદઅલી વફા

.

દર્દને શણગારવાનું  બંધ કરો

દિલ દહન વ્યહવારવાનું બંધ કરો

.

બાગને કાંટાળવાનું બંધ કરો

પુષ્પને વણજારવાનું બંધ કરો

.

આપનું ઘર પણ અમારા સંગ મહીં

આગનું ભડકાવવાનું બધ કરો.

.

આંખમાં રાખો જરા ભીની મ્હેક

હોઠને થડકારવાનું   બંધ  કરો

 .

દિલ ધડકતું યાદમાં છોને રૂએ

શ્વાસ ને ગરમાવવાનું બંધ કરો

.

એ બધા કિસ્સા હવે યારો જૂના

વેદના મમળાવવાનું બંધ કરો

.

મૌનના રૂપે ફરી હોઠે ઊગે

શબ્દને ધરબાવવાનું બંધ કરો

 .

ભેદ પાછો ખોલવો ના હોઈ તો

હા હવે શરમાવવાનું બંધ કરો

.

આંખ છે! ભીની વફા થૈ જાઈ પણ

આ નયન નીતારવાનું બંધ  કરો

એ નવી આપદા શોધી રહ્યો,

શોધી રહ્યો….મુહમ્મદઅલી વફા

દર્દનો કાફિયા શોધી રહ્યો.

જિંદગીના અદેખા માર્ગ પર,

એ રદીફો અવનવા શોધી રહ્યો.

નજરનાં ઢળતાં જામ આપું—- સપના સપના

 

ઉદાસીનું કોઈ નામ આપું,

તને સારું કોઈ કામ આપું.

.

કરું મદહોશી નામ તારે,

નજરનાં ઢળતાં જામ આપું.

.

તું ગમ દુનિયાના વીસરી જા,

હું ઝુલ્ફોની એ શામ આપું.

.

ઘડી જો મહોબતની મળે તો,

તું માંગે એવા દામ આપું.

.

આ દુનિયા તો સપના તણી છે

તને એ જોવા હામ આપું

.

(સૌજન્ય: ફેસબૂક.સપના સપન)

(સૌજન્ય: શહીદે ગઝલ:ગઝલ:સપ્ટેમ્બર-નવેમ્બર,2007)

તને કેટલું કહું?—–દિનકર’પથિક’

Share this:

નીકળ્યો—–દિનકર’પથિક’

આ ઉન્માદ રહી ગયો—–તુરાબ’હમદમ’

.

ભીના થવાની  વાતનો  અવસાદ રહી ગયો,

બે ઘડી આવી અને વરસાદ રહી ગયો.

.

એક એક એ ઘડી ને પળેપળ યાદ છે,

એવું નથી એકાદ પ્રસંગ યાદ રહી ગયો.

.

ગોખીને હું  બેઠો  હતો  બોલી શક્યો  નહીં,

હોઠો ઉપર આવીને  એક  સાદ રહી ગયો.

.

સામે   હતું  છતાંયે  ભૂલાતું ગયું  જગત,

નિર્લેપ,નિરાકાર સતત યાદ રહી ગયો.

.

ખુદને ભૂલી  ગયો  હું  કવિતાની  ધૂનમાં,

એનાજ નામનો ફકત એક  નાદ  રહી ગયો.

.

‘હમદમ;મેં એની રાહ જોયા કરી સતત,

આંખોમાં એટલેજ  આ ઉન્માદ રહી ગયો.

.

(તમન્ના:1-6-2007)

(સૌજ્ન્ય: ગુજરાતટુડે 18 નવે.18)

નરેન્દ્રમોદી ગુજરાત 2002 હત્યાકાંડ કેસમાં કલીંચીટ મળી છે એવા દુષ્પ્રચાર પાછળ ની હકીકત…..ગુજરાતટુડે

(Courtesy: Shakeel Qadri facebook)

વતન વિચ્છેદની પીડાનો પર્યાય: આદિલ મન્સૂરી……શકીલ કાદરી

Share this:

સવારે એના હાડપિંજરને……ગુલામમોહમ્મદ શેખ

અને અકબર ઇલાહાબાદીનો આ શેર તો આજે પણ સવા શેર જેવો છે.

અકબર ઇલાહાબાદી….ગુજરાત ટુડે

હમ આહ ભીં કરતેં હૈ તો હો જાતે હૈ બદનામ

વો કત્લભી કરતેં હૈં તો ચર્ચા નહીં હોતા

Pl.click the following URL to read an interesting article regarding Akbar Ilahabadi

https://bazmewafa.wordpress.com/2008/11/19/hasyaane-ashru_shekhadam/

Share this:

તરસની ખુશ્બૂ…..શકીલ કાદરી

ચાલ્યો જઈશ….અનિલ ચાવડા

.

ગામ પાદર ઘર ગલી ઓળંગીને ચાલ્યો જઈશ.

ગાંઠ સબંધોની સઘળી છોડીને ચાલ્યો જઈશ.

.

છે અહીં પ્રત્યેક માણસ મોકલાયેલી ટપાલ,

હું જગત પાંસે મને વંચાવીને ચાલ્યો જઈશ.

.

પુષ્પમાં સુગંધ મૂકી,વૃક્ષને ભીનાશ દઈ,

કોઈ પંખીના ગળામાં ટહુકીને ચાલ્યો જઈશ.

.

રાતના ઘરમાં પડેલું સૂર્યનું ટીપું છું હું,

કોડિયામાં સહેજ અમથું પ્રગટીને  ચાલ્યો  જઈશ.

.

છે સ્વજન દરિયા સમા ,ન આવડે તરતા મને,

હું બધામાં થોડું થોડું ડૂબીને ચાલ્યો જઈશ.

.

(શબ્દ્સૃષ્ટિ:ફેબ્રુઆરી2009)

(સૌજન્ય: ધરતી ના ધબકારા)

ફૂટી ગયા….મર્હૂમ જ.આઈ.ડી.બેકાર

ખંડેર ભાસે સબંધોના ગામો. _ મુહમ્મદઅલી વફા

ખંડિત થયા, આજ મદિરાના, જામો,
ખંડેર ભાસે સબંધોના ગામો.

.

આપો ન ધક્કો, સુરા આમ ધરીને,
ગૌરવ ચહો તો લપસતા ને થામો.

.

ટુકડા હવે આમ સાંધી શું કરશો,
ખંડિત થયો છે અરીસો ન કામો

.

ક્યાં ગૈ મહેફિલ મિલન પણ ક્યાં થાશે?
અહિ પીગળે છે બરફના આ ધામો.

.

માળો’વફા’આમ સચવાય ક્યાં થી,

તૂટેલ ડાળી અને તે પર વિસામો.

 

એમની એ બોલતી આંખો ઢળી છે—-‘બેજાન’ બહાદરપુરી

.

જિંદગીની જ્યોત પાછી  ઝળહળી  છે,

એમની એ બોલતી આંખો ઢળી છે.

.

કેમ આલિંગી  રહું  ના, હું કબરને?

જિંદગી  સાટે  પરાણે એ મળી છે.

.

મોક્ષ આપો જિંદગીની  યાતનાને,

મોત કાજે કેટલું એ ટળવળી  છે!

.

કાળ કેવા આકરા ઝીંકે પ્રહારો,

જિંદગી આપદ મસ્તક  ખળભળી છે.

.

જિંદગી ‘બેજાનને’  ભારે પડી ગઈ,

બદદુઆઓ સામટી કોની ફળી છે?

(સૌજન્ય: તમન્ના1-7-2007)

.

તણખો થયો— આસિફખાન આસિર

.

શબ્દનો એક જરા તણખો થયો

 છે..ક અંદર સુધી ભડકો થયો

.

કામ મારે કશું પણ હોય નહીં

 બસ વિચાર એક આ રમતો થયો

.

 કેન્દ્ર પર આવી શું વર્તુળ ખતમ?

પ્રશ્ન મનને આ કનડતો થયો

.

ગાઢ નીંદરમાં હું જાગી ગયો

 એક ધીમો ધીમો રણકો થયો

.

કોઈ જગ્યા પછી ના કોરી રહી

 નામ તારું હું જ્યાં લખતો થયો

(Courtesy:Facebook)

રૂપનું દર્શન કરી લઉં છું—– અકબરઅલી જસદણવાળા

 .

મનોરંજન કરી લઉં છું, મનોમંથન કરી લઉં છું;

પ્રસંગોપાત્ત  જીવનમાં પરિવર્તન  કરી લઉં છું.

.

       

સમજપૂર્વક  સમષ્ટિનું સમાલોચન કરી લઉં છું;

જીવનને હું વલોવી આત્મસંશોધન કરી લઉં છું.

.

      

મનોબળથી મનોવૃત્તિ ઉપર શાસન કરી લઉં છું;

નયન નિરબળ કરીને  રૂપનું દર્શન કરી લઉં છું.

.

     

નિરંતર શ્વાસ પર જીવનનું અવલંબન નથી હોતું,

બહુધા  હું  હ્રદયમાં  એક  આંદોલન  કરી લઉં છું.

.

     

અમે પાગલ, અમારે ભેદ શો ચેતન-અચેતનમાં,

પ્રતિમા હો કે પડછાયો હું આલિંગન કરી લઉં છું.

.

        

સમય ક્યારે વિસામો ખાય છે  ‘અકબર’ના જીવનમાં?

વિસર્જન થાય છે નિત નિત નવું સર્જન કરી લઉં છું.

(સૌજન્ય:કવિલોક)

       

 

મૌનમાં બોલતાં આવડે છે?

આવડે છે?— સપના વિજાપુરા

               

આંખમાં ખોળતાં આવડે છે?

.

પ્રેમમાં હોય છે જાગરણ પણ,

રાતમાં જાગતાં આવડે છે?

.

પાંખ તો કોઈ કાપી ગયું છે,

એ વિના ઊડતાં આવડે છે?

.

વેદના, વેદના, વેદના છે,

આંસુ ને ખાળતાં આવડે છે?

.

ગાંઠ સંબંધમાં પણ પડી છે

બાંધ્યું ખોલતાં આવડે છે?

.

નાવડી કે હલેસું નથી પણ

જળ ઉપર ચાલતાં આવડે છે?

.

ફૂલ ખીલતા રહે છે વસંતે

શિશિર માં ખીલતાં આવડે છે?

.

તું કરે છે ખુદાઈનો દાવો

ત્રાજવું તોળતાં આવડે છે?

.

એ બી સી ડી તો ગોખી ગયો છે

ગુર્જરી બોલતાં આવડે છે?

.

કોઈ સપનાં હકીકત બને ના

ખ્વાબ માં જીવતાં આવડે છે?

(સૌજન્ય: તમન્ના 1-7-2006)

તૌબા કરી લે છે……કુતુબ આઝાદ

‘કોને મળું?’…..મંગલ પંથી

વર્ષોથી કેનેડામાં સ્થાયી થયેલા મુહમ્મદઅલી વફાસાહેબ “બાગે વફા, બઝમે વફા, બાગે વફા- ગુજરાતી, બાગે વફા – ઉર્દૂ/હિન્દી” – જેવા બ્લોગ ચલાવીને ગુજરાતી, હિન્દી, ઉર્દૂ – સાહિત્યની અનન્ય સેવા કરતા રહ્યા છે.

ફેસબુક પરનો પરિચય ‘ગઝલ તો હું લખું’ ગ્રુપ થકી ગાઢ બન્યો અને ૧૮ ગ્રુપમિત્રોના સહિયારા ગઝલસંગ્રહ ‘સંગતિ’માંના એક સહકવિ તેઓ પણ છે, તેનો આનંદ છે.

‘કોને મળું?’ના ઉત્તરમાં તેઓ ફરમાવે છે –

*

હું આવવાનો છું કદી તુજ દ્વાર પર નિશ્ચિત ‘વફા’,

તારા વિના તો કોણ છે? જેને મળું હું ઓ ખુદા!

.

ઈશ્કે હકીકીમાં કવિની શ્રદ્ધા પુરબહાર ખીલે છે તો ઈશ્કે મૌશિકીમાં પણ ભાષાનું લાલિત્ય અને શબ્દોનું માધુર્ય હૃદયને સ્પર્શી જાય છે. વૈવિધ્યપૂર્ણ અનેક વિષયોને આવરી લેતા કેટલાક અશઆર મમળાવીએ.

*

કોઈ પણ મળતું નથી ઘરમાં હવે,

તો પછી પરસાળમાં કોને મળું?

*

બે-ચાર વાતોની ચબરખી સમ જીવન થયું,

આ ગ્રંથ તમારો તો બહુ દળદાર થઇ ગયો!

*

કદી કો’ રાહ જોતું’તું અલી ડોસા તણા રૂપે,

હવે ક્યાં આવશે કોઈ મરિયમ નામના પત્રો!

*

એ સજાવી દર્દને તૈયાર થઇ ગયો,

કોઈ સરનામું દવાનું મળ્યું હશે!

વિદેશમાં રહ્યેરહ્યે પણ ગુજરાતી સાહિત્યની સૌરભ પ્રસરાવતા રહો એવી શુભકામના.

પ્રાચીન પરંપરા….. શકીલ કાદરી

 

.

હજી આજે ય મારા દેશમાં

જીવે છે

 પશુ છોડવાની

 હજારો વર્ષો જૂની પરંપરા.

.

હજારો વર્ષ પૂર્વે

 પવિત્ર મનાતી કેટલીયે નદીઓનું પાણી પી

 એ પશુ આગળ વધતું

 સત્તાવિસ્તારના સિંહાસન તરફ…

.

એને અડકવું પાપ ગણાતું અને

 પકડવું એ મહાપાપ.

.

એ જે નદીઓનું પાણી પીતું હતું એના મેદાનમાં

 એને પકડનાર પ્રજાના લોહીની વહેતી હતી નદીઓ….

લોહીની એ નદીઓ પવિત્ર નહોતી ગણાતી.

એમની માતા ગણી પૂજા યે નહોતી થતી….

છતાં ગર્વ લેવાતો હતો

 દુશ્મનોના અપવિત્ર લોહીની નદીઓ પર…

.

હજી આજે ય મારા દેશના રસ્તાઓ પર

 જીવે છે એ પરંપરા…

.

ગાયો…

ભેંસો…

ગધેડાં…

કુતરાં…

છોડવામાં આવે છે કેટકેટલાં પશુઓ!

.

એમને પણ પકડનાર કોઈ હોતું નથી.

પકડાય છે કેવળ માણસો!

અને….

વહે છે

 લોહીની નદી….

.

મારાં દેશમાં હજી પણ ખેલાય છે

 સત્તાના વિસ્તારની એ પ્રાચીન પરંપરાનો ખેલ.

જેમાં અશ્વમેધ યજ્ઞના નિર્દોષ ઘોડોની જેમ

 બલિ અપાય છે

 નિર્દોષ માનવીનો.

(Courtesy:facebook)

(સૌજન્ય: ફેસબૂક)

બોલવાનું મન થયું…..સિદ્દીક ભરૂચી

 

જ.સૈફ પાલનપુરીની એક વેદનાના તારને ઝણઝણાવતી ગઝલ_વફા

ખુદાની બાતમી …….સૈફ પાલનપુરી

 

.

ઊર્મિની એક ઝુંપડી દિલમાં બળી હતી
તે દિવસે ચારેકોર અજબ રોશની હતી. 

.

હું તો વિચારતો રહ્યો –ખૂણે ઊભો રહી
મારી નજીકથી જે ગઈ, જિંદગી હતી.  

.

ત્યાં સૌ અજાણ થઈ મને જોતા રહ્ય હતા
પાછો ફર્યો હું જયાંથી એ તારી ગલી હતી.  

મારા વિચાર સાથે હું સંમત થયો હતો
મારામાં તે જ દિવસે મારી કમી હતી.  

.

હું મારા ઘરમાં એની જગા ના કરી શક્યો
જીવનમાં એક ચીજ મને પણ મળી હતી.  

.

ભૂંસી શકાય એટલી ફૂરસત મળીજ કયાં
રેખાઓ હાથની બહુ પાતળી હતી.  

.

એની જવાની બાદ કોઇ માવજત ન થઇ
દિલમાં અનેક લાગણીઓ કાયમી હતી.  

.

ખંડેર પણ નથી કે નિશાની મળી શકે
ઊર્મિઓ માર મન મહીં શું ભલભલી હતી.  

.

બસ એજ કારણે બહુ શરમાઈ હું ગયો
ડૂબી જવાને માટે ફકત વાટકી હતી. 

 .

બે_ચાર શ્વાસ લઈને જે બાળક મરી ગયું
એની કને ખુદાની કોઇ બાતમી હતી.  

.

જોતાની સાથ લોક તરત ઓળખી ગયા
મુજથી વધુ સફર મારી દીવાનગી હતી.  

.

આ ‘સૈફ’ આપ તો જીવી ગયા ઘણું
બાકી અમે તો આપની ઘડીઓ ગણી હતી.  

મારા દરદ ની કથા, હું લખી શકયો નહીં.

હું લખી શક્યો નહીં…મુહમ્મદઅલી વફા

.

દિલમાં  હતી જે સદા હું લખી શક્યો  નહીં .

.

કેવો હશે  દિલ ઉપર  લાગણીનો બોજ પણ,

ભારે હતી જે વ્યથા હું લખી શક્યો  નહીં .

.

જીભ પર તાળું અને આ કલમ રોઈ પડી,

કોની હતી એ ખતા? હું લખી શક્યો  નહીં .

.

એ દરદ મારું  હતું શાયદ એનું પણ ખરું

કેવી હશે એ દવા? હું લખી શક્યો  નહીં .

.

પીવી પડી ગમ તણી તે સુરાહી પણ  વફા

તોયે વફા એ કથા હું લખી શક્યો  નહીં .

છે જગે તારી વફાદારીનો આદર અબ્બાસ

અબ્બાસ…અઝીઝ કાદરી

.

પ્રાણ તે દીધાં સકીનાની તરસ પર અબ્બાસ

.

તરસ્યાં લોકોનું લોહી ભળ્યું એના જળમાં

 માથું પટકીને રડે છે હજી સાગર અબ્બાસ

.

ભાઈ શબ્બીરનો કહેવાતો હતો, સત્ય છે પણ-

રણમાં સાબિત થયો તું ભાઈ ખરેખર અબ્બાસ

.

પ્રશ્ન તારો હતો દુનિયામાં વફા છે કે નહીં?

થઈ ગયાં ક્રૂર બધાં રણમાં નિરુત્તર અબ્બાસ

.

જગમાં ફરકે છે ધજા તારી વફાની વીરા

 ફૂલ વરસે છે બધે તારી ધજા પર અબ્બાસ

.

તે મશક ઊંચકી દાંતોથી, કપાતાં કાંડા

 દ્રશ્ય આ જોઈ રહ્યું ક્રૂરનું લશ્કર અબ્બાસ

.

આમથી તેમ જગે ખૂબ રઝળ્યો છે ‘અઝીઝ’

તારી સેવામાં થવું છે હવે હાજર અબ્બાસ

.

(સૌજન્ય:શકીલ કાદરી)

મુહમ્મદઅલી વફાના ચૂનંદા શેરો..—–3

21

હવે આ દ્ગષ્ટિ વિહરશે ક્યાં જઈ ને?

બધા દ્ર્શ્યો તૂટી જવાની અણી પર.

22

મેળો ભરી બેસી ગઈ કઈ રૂપનો વસંત,

ઝાહિદ ભરે લે જામ આ- મદભર નહીં મળે.

23

શાયદ ‘વફા’ તુજ હાજરી ડંખી હશે  જરૂર,

કઈ રીતના રહેવું કહો હકની સદા થી દૂર.

24

થયા  નિષ્ફળ  જ્યારે પ્રેમમાં ફરહાદ ને કૈસો

ગઝલ પત્થર અને રેતી ઉપર ત્યારે લખાતી થઈ

25

જંગ એ તો  દરદ સાથે  દવાનો પણ હતો

ને વફા સાચું કહું મોત ત્યાં ફાવી ગયું

26

આગમનની આશમા વણજારો હૈયાનો રડે

કાફલાની ધૂળતો બસ દૂરથી દેખાય છે.

27

’વફા’છે કબરનું આ વેરાન જંગલ,

છતાં દોડ સહુ ની ફકત ત્યાં સુધી છે

૨૮

દાસતાં મુજ દર્દની સરભર થઈ

 વાત એ અંગત છતાં ઘરઘર થઈ

29

આમ તો એ ગુલ કપાસો નું હતું

 કફન દેહનું ને કદી ચાદર થઈ.

 

એક જ ઇશારે દિલ ધરી બેઠા – ‘ રૂસ્વા ‘ મઝલુમી

કદમમાં કોઇના એક જ ઇશારે દિલ ધરી બેઠા,

બહુ સસ્તામાં જીવનનો અમે સોદો કરી બેઠા.

.

તમે કે ઝુલ્ફ કેરી જાળ રસ્તે પાથરી બેઠા,

અમે કેવા કે જાણી જોઇને બંધનને વરી બેઠા.

.

પડી’તી પ્રેમમાં કોને વિજય અથવા પરાજયની !

અમારે પ્રેમ કરવો’તો, તમારાથી કરી બેઠા.

.

કરીએ કાકલૂદી એટલી ફૂરસદ હતી ક્યારે,

તકાદો દર્દનો એવો હતો કે કરગરી બેઠા.

.

હતી તોરી કંઇ એવી તબિયત કે જીવનપંથે,

ગમે ત્યારે જીવી બેઠા, ગમે ત્યારે મરી બેઠા.

.

અમે કે નાવને મઝધારમાં વ્હેતી મૂકી દીધી,

તમે કાંઠો નિહાળી નાવને ત્યાં લાંગરી બેઠા.

.

કદી બદનામ ગભરૂ આંખ ના થઇ જાય એ બીકે,

ઝખમને ફૂલ સમજીને જિગરમાં સંઘરી બેઠા.

.

અમારું ધ્યેય છે, બરબાદને આબાદ કરવાનું,

અમે એ કારણે ખંડેરમાં આંખો ભરી બેઠા.

.

અમારા ને તમારા પ્રેમમાં ખૂબ જ તફાવત છે,

અમે ‘રૂસ્વા’ બની બેઠા, તમે ‘રૂસ્વા’ કરી બેઠા

Share this:

ગુજરાતના ‘સાહિત્યરત્ન’ ભગવતી કુમાર શર્મા ની અલવિદા…….. મુસાફર પાલનપુરી

(સૌજન્ય: ગુજરાત ટુડે 6 Sept.2018)

Share this:

ટોળાંના માણસ—ભગવતી કુમાર શર્મા

Share this:

कांग्रेस बुज़दिल है | Congress is coward – Ravish Kumar

 

 

(સૌજન્ય:ગઝલની પરબ)

ભલેને માણસો રાખે….અહમદ મકરણી

મુહમ્મદલી વફાના ચુનંદા શેરોB…બઝમે વફા

૧૧

અમોને આમ ભુલાવી તમે શકતા નથી સહચર,

શહીદ અબ્દુલ હમીદ થઈને વતનની લાજ રાખી છે

12

મેં ખંખોળી સૌ મદિરા લય,

દર્દ ભરેલા જામ મળે છે

13

બની આક્રોશ એ ઝરશે રગે રગથી અમારી એ,

જબાં રે’શે અમારી બંધ જખમ ને બોલવા દેજો.

14

તારા તગાફુલથી મને તું રોકવા કોશિશ ન કર,

મારા કદમ પાછા ભરુ એ વાતમાં શું માલ છે?’

15

ખાલી રાખ જામ ની રંગત

 આંખોમાં શરાબ જોવો છે.

16

કેટલી મીના વફા સંઘરી અહીં,

છે ગળું તો એક સો સો પ્યાસ છે

17

ઇતિહાસ તલવારો નો નથી હોતો ફકત,

ગંગા હતી જે પ્રેમની ખાલી થઈ?

18

એ ખગોની પાંખ પર સંદેશ ક્યાં હવે?

લાવ કબૂતર કોઈ કલ્પનાના ઉડાડીએ.

19

ક્ષણો ખસેડો તો સમય પણ વાંઝિયો લાગે,

તોડો સદીના પથ્થરો, રસ્તો નથી બનતો

20

મે’વફા’ માંગી કદી પીધી નથી,

એનું ન દુ:ખ ખાલી અમારો જામ છે

Pl.Click to view

Mataf Masjide Haram Makkah MUkarramah Haj 26 Aug.2018

Share this:

.

આંધળો સૂર્ય…. શકીલ કાદરી

.

આજે પ્રત્યેક હાથમાં

ધરતી ઉપર

નાંગી તલવારો ચમકતી જોઈને

સૂર્ય જેવો સૂર્ય પાછો

થઈ ગયો છે આંધળો….

‘જળ’નો એને

અર્ધ્ય

ધર્યો છે બધાંએ કેટલો…?

તે છતાં જોતો નથી..

પૃથ્વી એનાથી વિખૂટી થઈ પછી

આ દશામાં

એને મેં

ક્યાં કદી

જોયો હતો?

(Courtesy:Facebook)

વફા એના દરે જઈને પથારી પાથરી દીધી

મુહમ્મદલી વફાના ચૂનંદા શેરોA…બઝમે વફા

1

હતી જેની જરૂરત તે બધી શર્મો વગર માંગી

2

સણકે વફા દિલમાં જરા  બળતા દરદ નો ભાર,

          સળગી ગયા છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

3

બૂઝાય  રહેલી છે બધે પ્રેમની જલતી શમા

સેવે અહીં ચુપકી કબીરો ને મીરાં ખામોશ છે.

4

કર્યો છે અમે વાસ તોફાનમાં,

સિતમગર જરા આવ તું ભાનમાં

5

ચહેરા બદલતી જિંદગીનો છે એક એકાંકી અહીં ,

નવતર વહેણની છે વાત આ, વાતાવરણની વાત છે.

૬

વહેતા સમયની રેત પર  બસ બે ચાર ક્ષણની વાત છે.

સદીઓનાં ઘણાં ખંડેરમાં ઊજડેલ જણ ની વાત છે.

૭

તાજી ગુઠેલી કેશમાં વેણી બળાપો કરે,

મેંદી ભરેલા હાથને બટકી ગયો સૂરજ.

૮

તૂટી અમે જાશું કદી  ધરાના  મૂળો થકી

ત્યારે વફા  કંઈ કેટલા સહારા પણ આવશે.

9

મારીજ એ પાછળ રહ્યો રોશનીની આડમાં,

મારાજ પડછાયાને હું પડકારવા બેઠો.

10

કદી આવીશ છાતીમાં લઈ પોલાદ ની હિમ્મત,

દયાની ચાદરો વિંટી તને મળવા નહીં આવું.

Share this:

હરેશ’તથાગત’ના ચૂંટેલા શેરો…..ચૂંટેલા શેર શ્રેણી

(સૌજન્ય:ચુંટેલા શેર..શ્રેણી)

મરીઝના મઝાનાં શેરો-2

(સૌજન્ય:ચુંટેલા શેર..શ્રેણી)

મરીઝના મઝાનાં શેરો-1

Share this:

(Gujarat Today 3 Jan.19)

Share this:

જલાવી રાખવો છે…ચિંતન મહેતા’અલાપ’

(https://gujarati.pratilipi.com/read?id=4995618771566592&chapterNo=11)

(Courtesy: Gujarat Today 19 Dece.18)

મહાન ગઝલકાર શૂન્ય પાલનપુરીનો 96મો જન્મદિવસ…….મુસાફિર પાલનપુરી

,

યુગ પાલનપુરીની ગઝલોમાં આધ્યાત્મિકતા….મહેબૂબ દેસાઈ

,

શૂન્ય પાલનપુરી અને ઓજસ પાલનપુરી જેવા પાલનપુરના જાણીતા શાયરોએ પોતાની ગઝલો દ્વારા ગુજરાતી સાહિત્યમાં પોતાનું નામ ઘાટા અક્ષરોમાં અંકિત કરેલ છે. ઓજસ પાલનપુર તો એક માત્ર શેર,

“મારા ગયા પછી મારી હસ્તી એ રીતે વિસરાઈ ગઈ

 આંગળી જળમાંથી નીકળી અને જગ્યા પૂરી ગઈ”

થી આજે પણ જાણીતા છે. એવા પાલનપુરમાં વસતા એક અન્ય શાયર યુગ પાલનપુરી, પાલનપુર શહેર અંગે લખે છે,

“દિલમાં ખુશ્બુ આંખમાં નૂર

 એ જ અમારું પાલનપુર”

આમ તો યુગ પાલનપુરીનું મૂળ નામ ઈબ્રાહીમ કુરેશી છે. પણ તેમનું તખ્લુસ (ઉપનામ) તેમણે “યુગ પાલનપુરી” રાખ્યું છે. કારણ કે એ તખ્લુસની અંદર જીવે છે એક ધબકતો મઝહબી ઇન્સાન, જેની રચનોઓમાં ખુદાનો ખોફ અને ઇન્સાનિયતની સુગંધ પ્રસરેલી છે. હમણાં તેમનો ગઝલ સંગ્રહ “કુંજગલી” અનાયાસે મારા વાંચવામાં આવ્યો. ભાષાની મીઠાશ અને સરળતા સાથે વિચારોની મૌલિકતા સાચ્ચે જ ગમી જાય તેવા અનુભવ્યા.

“સુખમાં છું છતાંય પરેશાન થાઉં છું

 સાચે જ સાચ એ ઘડી ઇન્સાન થાઉં છું

 હિન્દુ ન થાઉં ન મુસલમાન થાઉં છું

 બિન્દુ બની ને સિન્ધુનીય શાન થાઉં છું”

સિંધુ સંસ્કૃતિ એ ભારતની સંસ્કૃતિના મૂળમાં પડેલી છે. તેની શાનને વાચા આપનાર આ નાનકડો શાયર ખુદાના ફરિશ્તાઓની ઉંચાઈઓ અને ગહેરાઈઓથી પણ વાકેફ છે.

“છળ કપટથી દ્વેષથી જે દૂર થઇ ગયા

 કોણે કહ્યું કે એ જ બધા નૂર થઇ ગયા

 સહેલું નથી ઓ દોસ્ત મકબુલ થઇ જવું

 બાકી ઘણાંએ માણસો મશહુર થઇ ગયા”

મશહૂર થવું અલગ વાત છે. અને મકબુલ થવું અલગ વાત છે. મકબુલ એટલે ખુદાનો એવો બંદો જે ખુદાને પ્રિય હોય અને જેની દુવા ખુદા કબુલ કરતા હોય.એટલે માત્ર છળ કપટ કે દ્વેષથી દૂર રહેનાર માનવી જ ખુદાના પ્યારા બંદા નથી બની શકતા. એ માટે તો એથી પણ વિશેષ પવિત્રતા, ઈબાદત અને નિસ્પૃહિતા જરૂરી છે. એકાગ્ર ઈબાદત જરૂરી છે. અને એટલે જ યુગ પાલનપુરી લખે છે,

“સાફ દિલ રાખ તું ખુદા માટે

 કર દુવા તું પછી બધા માટે

 રંગ ને રાગ બે ઘડીના છે,

એ નકામા છે આપણા માટે”

રંગ અને રાગ અર્થાત દુનિયાની માયા અને મોહ ખુદાના બંદા માટે સાવ નકામા છે. કારણ કે તે તો માત્ર બે ઘડીના જ છે. છેલ્લા મુગલ સમ્રાટ અને મશહુર શાયર બહાદુર શાહ “ઝફર”નો આવો જ એક શેર ખુબ જાણીતો છે.

“ઉમ્રે દરાજ માંગકર લાયે થે ચાર દિન

 દો આરઝુ મેં કટ ગયે દો ઇન્તઝાર મેં”

ઇસ્લામમાં નમાઝને ઈબાદતનું ઉત્તમ માધ્યમ માનવામાં આવે છે. પણ નમાઝ પઢતા પૂર્વે દરેક મુસ્લિમેં સાચા નમાઝી થવું જરૂરી છે. યુગ પાલનપુરી એ અંગે શાયર લખે છે,

“સાચા નમાઝી માણસ ક્યાં છે

 પ્રેમ પ્રકાશિત ફાનસ કયા છે

 સંત કબીર તુલસી મીરા,

કલયુગના એ યાચક ક્યાં છે

 જેના થકી હું માનવ થાઉં

 એ સદગુણોની કાનસ ક્યાં છે”

સાચા નામાંઝીનો સૌથી મોટો ગુણ અને લક્ષણ સૌ પ્રથમ સાચો અને સારો ઇન્સાન થવાનો છે. તે ભલાઈને પ્રાધાન્ય આપે છે. અને પોતાના દુશ્મનનું પણ બૂરું નથી ઇચ્છતો. “કર ભલા હો ભલા અંત ભલે કા ભલા” એ ઉક્તિને સાકાર કરતા પોતાના એક શેરમાં શાયર કહે છે,

“આગ પાણીમાં લગાવીને તું વિખવાદ ન કર

 કર ભલું કોઈનું પણ કોઈને બરબાદ ન કર”

આવો સારો ઇન્સાન જ સાચો નમાઝી થઇ શકે. અને આવા નમાઝીનો ખુદા સાથે એકાકાર થાય એ પળની કલ્પના કરતા યુગ પાલનપુરી કહે છે,

“આંખ અલ્લાહથી મળી ગઈ છે.

વેદનાઓ બધી ટળી ગઈ છે

 જ્યાં દુવા માંગીએ ખુદા નામે

 આશ દિલની બધી ફળી ગઈ છે”

અને જેની આંખ ખુદા સાથે મળી જાય છે, તેના દીલોમાંથી ધર્મના ભેદોની દીવાલો આપો આપ ઓગળી જાય છે.

“હૈયામાં જેના હરઘડી બેઠેલા રામ છે

 એના દિલે તો પ્રેમ છે, રાધે છે શ્યામ છે

 ભૂલી શકું કઈ રીતે રસખાનનું નામ

 મુસ્લિમ હતો છતાંયે દિલે કૃષ્ણનામ છે

 સળગે છે શાને હોળીઓ આપસમાં પ્રેમની

 ઉંચા હર એક ધર્મના અહિયા મુકામ છે

 ઈર્ષાનો છોડ વાવતા પહેલા વિચાર કર,

એ તો કોઈ આ દેશના દુશ્મનનું કામ છે”

આવા શાનદાર શાયર યુગ પાલનપુરીને તેમના વિચારોની ઊંચાઈ અને સરળતા માટે સલામ.

(સૌજન્ય:https://mehboobudesai.wordpress.com)

કદી દોસ્તી છે કદી દુશ્મની છે.

કદી દુશ્મની છે……-યુગ પાલનપુરી

.

બહુરૂપિયા જેવી આ જીંદગી છે.

.

તને રૂપ એવું મળ્યું છે ખરેખર,

ખુદાની કસમ સ્વર્ગની તું પરી છે.

.

રહે જેની સેવામાં હાજર ફરિસ્તા!,

ખબર છે તને એવો તું આદમી છે.

.

અદબ સાથે યુગનો પરિચય છે જુનો,

કહ્યું કોણે તુજને કે તું અજનબી છે