Share this:

ગઝલ પત્થર અને રેતી ઉપર ત્યારે લખાતી થઈ….મુહમ્મદઅલી વફા

.

સૂરજની આંખડી વહેલી સવારે સહેજ રાતી થઈ.

લતા શ્યામલ તણી અંધકારની કેવી લપાતી થઈ.,

 .

કર્યો’તો પ્રયાસ કાંટા એ કે એને છુપાવી લઉં,

મહેક પુષ્પો તણી પોતે જ ત્યાં વિશ્વાસ ઘાતી થઈ.

 .

થયા  નિષ્ફળ  જ્યારે પ્રેમમાં ફરહાદ ને કૈસો

ગઝલ પત્થર અને રેતી ઉપર ત્યારે લખાતી થઈ..

.

ખુદીની શાન જયાં ખુદ થી ભળી ગઈ યાદમાં  એની,

ઉઘાડી  આંખથી  ત્યારે  બધી  રાતો  કપાતી થઈ.

 .

અમે એ શોધવા નીકળી પડ્યા જંગલ અને રણ માં,

અમારા શ્વાસ માં આવી ને  એ   પોતે છુપાતી થઈ.

.

વફા.એના ચમનમાં જઈ જરા સૂંઘી લીધા પુષ્પો,

અમારી આંખડી  એ કેફ્માં  બેહદ  શરાબી થઈ.

(સૌજન્ય:પયગામ,બાટલી.યુ.કે)

રક્તનો શું ધર્મ,રાતું એ નીકળે જખ્મ થકી……મુહમ્મદઅલી વફા

Share this:

ઈદમુબારક કહું કોને?—મનીષી જાની

Share this:

કંગી શોધે છે આ ગંજો…….દીપક બારડોલીકર

(Courtesy:neerixak July1. 2017 )

ગમની ઢળતી શામ મળે છે…..મુહમ્મદઅલી વફા

.

દિલને ક્યાં આરામ મળે છે

અગ્નિ ઝળતા ગામ મળે છે

 .

મેં ખંખોળી સૌ મદિરા લય,

દર્દ ભરેલા જામ મળે છે

 .

વરસો થી શોધે છે શબરી,

સપના માં ક્યાં રામ મળે છે?

 .

મંઝિલ ક્યાં છે ખબર નથી કંઈ,

પીડાનાં સો ધામ મળે છે.

 .

તે આંગણ માં જઈ એ નાચે

મોંઘાં જ્યાં પણ દામ મળે છે.

 .

શોધું છું આનંદ વરસોથી

ગમની ઢળતી શામ  મળે છે.

Share this:

‘આલીપોરથી OBE’:ઉચ્ચ ગુણવત્તાસભર આત્મકથા…..પ્રો.ડો.હસન લુણત ‘વિતાન’

Share this:

પાણી બદલે પ્યાસ મળે છે……….મુસાફિર પલનપુરી

 

(સૌજન્ય:ગુજરત ટુડે  27 જુન2017)

 

આજ દ્રેષો હું બધાય બાળી મુકુ

ચિનગારી મુકું—મુહમ્મદાલી વફા

.

ચાલ હું પણ એક ચિનગારી મુકુ

.

ગૂંગળાઊં કાચના ઘરોમાં  રહી

ચાલ ચારો  તરફ એક બારી મુકુ

Share this:

Share this:

હૈયે કેવી લગની લાગી. – મુહમ્મદઅલી વફા

.

શોલાની આ આતશ બાજી.

 હૈયે કેવી લગની    લાગી.

 .

નજર નજર નો ખેલ થયો પણ

આંખોને  ગઈ  નીંદર   ત્યાગી.

.

કોણ   કરે ના   પ્રેમ ન    એને, 

 હોઠ   રસીલાં   નયન    શરાબી.

.

ત્રાસ દીધો  હસતા   હોઠો એ,

 દિલની થૈ ગઈ આજ   ખરાબી.

.

લે  ત્યજી  દઊં હું    મયખાનું,

 જામ   ઉઠાવી  લે   તું  સાકી.

.

સાકી તારી  બેરૂખી   પરતો  ,

 મે દીધું   મયખાનું    ત્યાગી. 

 .

પારખું થાશે આજ વફાનું

કોણ રહે છે સાબિત બાકી.

Share this:

Share this:

પાંદડાનાં દર્દની ઊડતી મઝારો હોય છે……..મુહમ્મદઅલી વફા

.

દૂર ક્યાં ખોવાયેલો એ તો બિચારો હોય છે.

આભથી ખરતો રહે એતો સિતારો હોય છે.

.

પાન આ રાતાં બધા  કેવાં   સુશોભિત થઈ ગયાં,

પાનખરના વેશમાં  બળતી બહારો  હોય છે.

 .

લાગણી વરસી જશે  લઈને સફેદી હિમ તણી

શીતના આવેશનો    ઠંડો તિખારો હોય છે.

 .

ઝાડ સહુ ઊભા ઉતારી બોજ વસ્ત્રોનો  જુઓ,

પાંદડાનાં  દર્દની ઊડતી  મઝારો   હોય છે.

Share this:

જબાં રે’શે અમારી બંધ જખમ ને બોલવા દેજો__ મુહમ્મદઅલી વફા

.

કરીને બંધ હોઠોને કવન ને બોલવા દેજો,

ખુલાસાની જરૂરત શી નયન ને બોલવા દેજો.

 .

ભલા એની પ્રસિધ્ધી ની કદી ક્યાં છે જરૂરત પણ,

કળી ને બોલવા દેજો ચમન ને બોલવા દેજો.

 .

અને એતો જશે મહેકી મહક એની સખાવત છે,

અતર ને બોલવા દેજો સુમન ને બોલવા દેજો.

 .

બની આક્રોશ એ ઝરશે રગે રગથી અમારી એ,

જબાં રે’શે અમારી બંધ જખમ ને બોલવા તેજો.

.

ઉડોછો કેટલું ઊંચું નિરખશે આંખ ને દ્ગષ્ટિ,

તમે આકાશ ભેદીને ઉડન ને બોલવા દેજો.

.

‘વફા’ આ ખૂન રેડાયું પસીનો જ્યાં તમે માંગ્યો,

રહે ખામોશ જો શબ્દો વતન ને બોલવા દેજો.

Prime time Ravish 5jun17 ; सरकार द्वारा NDTV को डराने की कोशिश ?? | NDTV CBI Raid

Share this:

મહોબ્બત ના દરબારે કરોના સવાલ…….મુહમ્મદઅલી વફા

.

કઈ રીતના એ પામતે રૂપનો કમાલ

આંખો બની ગઈ છે જુઓ દિલનો વિસાલ.

 .

એમાં જવાબોની કોઈ ગુંજાયેશ નથી

મહોબ્બત ના દરબારે કરોના સવાલ.

 .

પાનખરમાં પણ આ હ્રદય મસ્તીમાં છે,

ઊડી રહ્યાં છે યાદોના અબીલ ગુલાલ. .

.

રસ્તો અમે તો રાતમાં શોધી લીધો,

શ્રદ્ધાની જલતી રહી હૈયે મશાલ.

 .

સૌંદર્યની મહેકતી કળીઓ અસીમ

કેવો હશે સાચે ખુદા તારો જમાલ.

 .

દામન ‘વફા, કંઈ આપણોજ તંગ હતો

ફૂલો તણી ઝોળી હતી કંઈ બે મિસાલ.

Share this:

છંદ અને કાફિયા રદીફની પરંરાગત વિભાવનાથી સાવ અલગ ગઝલ. જેનો છંદ અરૂઝના પુસ્તકોમાં શોધજો. રદીફ ગઝલમાં સાવ છેલ્લે આવે પણ અહીં બે પ્રકારના કાફિયા વચ્ચે લીધી છે. આ ગઝલ મેં આ પ્રકારની સભાનતા સાથે લખવાનો પ્રયાસ કર્યો ન હતો પણ એક શે’ર લખાઈ ગયા પછી સમજાયું કે આ તો અનાયાસ કઈક અલગ પ્રકારની રચના થઈ રહી છે……@……શકીલ કાદરી

ઝેર સત્ય છે, સત્ય ઝેર છે, ગળી શકે તો ગળ……. શકીલ કાદરી

 

.

દૂર જાય છે કેમ ગામથી, વળી શકે તો વળ.

રોજ ખેતરો યાદ આવશે, કળી શકે તો કળ.

.

બીજ હોય તો જાય ધૂળમાં અને ફળે છે ત્યાં

એમ ભીતરે વૃક્ષ જેમ તું, ફળી શકે તો ફળ.

.

ઈશ-ભક્તના ભેદભાવ આ, મને ગમે છે ક્યાં?

નામરૂપ છે, સર્વનામમાં ભળી શકે તો ભળ.

.

રાત થાય તો રોજ દીપકો મને કહે દરરોજ

પ્રેમ આગમાં ભસ્મ થાય છે, બળી શકે તો બળ

.

કામ ક્રોધ ને મોહ ત્યાગ કર ફકીર જેવો થા

શૂનકારમાં એમ કોઇથી મળી શકે તો મળ.

.

પ્રેમઅંશ જો હોય ભીતરે, જરે તને પણ એ

ઝેર સત્ય છે, સત્ય ઝેર છે, ગળી શકે તો ગળ.

.

રોજ રોજ આ દંભ ક્યાં સુધી ‘શકીલ’ એવું કર

અંધકારમાં તેજરૂપ થઇ, મળી શકે તો મળ.

.

(Courtesy:Facebook)

Share this:

રાતના લટકી રહ્યાં છે ચીથરાં…….આદિલ મન્સૂરી

ઘર બધા ડૂબી ચૂક્યા’તા ઊંઘમાં.

કૂતરા સૂની સડક તાણી ગયા.

 

બંધ કિલ્લાની દીવાલે કાગ આ,

સૂર્યના ગળફાની ઝીલે ચાંચમાં.

 

ચોતરફ ચકરાય શંકાશીલ નજર,

આયના ઘરમાં બધા અળખામણાં.

 

મારા હોઠોની તરસ ડોકાય છે,

જલપરીની આંખનાં ઊંડાણમાં.

 

સૂર્ય ઉગ્યો તોયે કંટક ડાળ પર,

રાતના લટકી રહ્યાં છે ચીથરાં.

 

(સૌજન્ય:સતત- 52)

Share this:

છે ગળું તો એક સો સો પ્યાસ છે—મુહમ્મદઅલી વફા

આ જગતમાં તું ખુદાનો રાઝ છે,
હે સમય તુજ પર મને વિશ્વાસ છે.

રંક -રાયો છે બધા તુજ ઠોકરે,
લઠ મહીં તારી ન કો’ આવાજ છે.

એ નદીઓ પી જતો લાખો અહીં,
આ સમંદરની ગજબની પ્યાસ છે.

ચીતરી જીવંત કરે આકાશને,
અગણિત રંગોળી એની પાંસ છે.

કેટલી મીના વફા સંઘરી અહીં,
છે ગળું તો એક સો સો પ્યાસ છે

Share this:

ભીંજાય જાશું થોડા, ઝરમર બની ને આવો…….મુહમ્મદઅલી વફા

.

પ્રશ્નો બની ને આવો કે ઉત્તર બની ને આવો.

બનવું ન હો ગુલાબ તો પથ્થર બની ને આવો.

 .

રાખી અમે આ દિલની સૌ ઊઘડતી બારીઓ,

ભીંજાય જાશું થોડા ઝરમર બની ને આવો.

.

રાખેલ છે બે ચાર આ તણખલા સમ વજન,

જાશું વહી તમ સાથે ખળખળ બની ને આવો.

 .

ખોવાય જાવાનું એક શમણું  છે   આવ્યું

ખોલો નહી ઝુલ્ફ તો દલ દલ બનીને આવો.

.

પુરા થશે ઊડી ઊડી ફરકવાના અભરખા ,

દામન અમારો ચીરી સર સર બનીને આવો.

 .

આખી વફા સકળ ધરા આખું બધું આકાશ તુજ

કેવી રહી સાદી શરત બેઘર બનીને આવો.

Share this:

ઇતિહાસ તલવારો નો નથી હોતો ફકત —મુહમ્મદઅલી વફા

.

 

બે ડાળખીમાં ઠેસ જયાં વાગી ગઈ.

આખા ચમનમાં  આગ ત્યાં લાગી ગઈ.

 .

બે ગુલ ચમનનાં વેગળાં ત્યારે થયાં,

નિય્યત જરા માળી તણી આડી ગઈ.

 .

ઘડતર થયું  છે માનવીનું ઈશ હાથ થી,

વચ્ચે હસદની ઈંટ ક્યાં આવી ગઈ?

 .

ઇતિહાસ તલવારો નો નથી હોતો ફકત,

ગંગા હતી જે પ્રેમની ખાલી થઈ?

 .

જ્યારે ધરા રંગીન થૈ  અમ રક્ત થી,

ઇન્સાનિયતની  કંઈ છબી  દાઝી ગઈ..

 .

ત્યારે વફા વર્ષોના યારાના ગયા,

જ્યાં ઊધઈ  હૈયા ઉપર લાગી ગઈ.

Share this:

ગુસ્સા…….મેહમૂદ દર્વેશ(ક્રાંતિકારી, ફલિસ્તની અરબી કવિ)

 

 

કાલે હો ગએ

મેરે દિલ કે ગુલાબ

મેરે હોઠોં સે નિકલીં

જ્વાલાએઁ વેગવતી

ક્યા જંગલ,ક્યા નર્ક

ક્યા તુમ આએ હો

તુમ સબ ભૂખે શૈતાન!

 

હાથ મિલાએ થે મૈંને

ભૂખ ઔર નિર્વાસન સે

મેરે હાથ ક્રોધિત હૈં

ક્રોધિત હૈ મેરા ચેહરા

મેરી રગોં મેં બહતે ખૂન મેં ગુસ્સા હૈ

મુઝે કસમ હૈ અપને દુખ કી

 

મુઝ સે મત ચાહો મરમરાતે ગીત

ફૂલ ભી જંગલી હો ગએ હૈં

ઇસ પરાજિત જંગલ મેં

 

મુઝે કહને હૈં અપને થકે હુએ શબ્દ

મેરે પુરાને ઘાવોં કો આરામ ચાહિએ

યહી મેરી પીડા હૈ

 

એક અંધા પ્રહાર રેત પર

ઔર દૂસરા બાદલોં પર

યહી બહુત હૈ કિ અબ મૈં ક્રોધિત હૂઁ

લેકિન કલ આએગી ક્રાન્તિ

(અનુવાદ:અજ્ઞાત)

Share this:

‘કાફિયા’ની વિભાવના……..શકીલ કાદરી

 

 

ગુજરાતી ગઝલના વિવેચનક્ષેત્રે ‘કાફિયા’ની વિભાવનાનું પોતાની રીતે અર્થઘટન કરનારા ઓચ્છવલાલ કાંઈ ઓછાં નથી. ઉર્દૂ ‘કાફિયા’ અને ગુજરાતી ‘પ્રાસ’ સાવ ભિન્ન બાબતો છે… જો ગુજરાતી કવિતામાં બધી જ જગ્યાએ જે રીતે ‘પ્રાસ’ ગૂંથવામાં આવે છે, એ જ નિયમ ગુજરાતી ગઝલોમાં લાગુ પાડવામાં આવે તો ગુજરાતી ગઝલ કચ્ચરઘાણ થઈ જાય.. ‘ગુજરાતી ગઝલનું કાફિયાશાસ્ત્ર’ લખવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન ચિનુભાઈનું એક કાવ્ય ‘ઓચ્છવલાલ’ વાંચવામાં આવ્યું…

ઉર્દૂ કાફિયાશાસ્ત્રનો વિરોધ કરી ‘કાફિયા’ની ખોટી વિભાવના રજૂ કરનારા અને રા.વિ. પાઠક જેવા વિદ્વાનની પ્રત્યયો બાદ કરી પ્રાસ મેળવવાની વાતનો અસ્વીકાર કરી એમને ખોટા ઠેરવવાનો પ્રયાસ કરનાર અને ઉર્દૂનો નિષેધ કરીને પણ પ્રાસને બદલે ‘કાફિયા’ અને ‘રદીફ’ સંજ્ઞા સ્વીકારીને જ ચર્ચા કરનાર ‘ઓચ્છવલાલો’ને અર્પણ એ કાવ્યની આરંભની પંક્તિઓ……

 

“કહી ગયા છે ઓચ્છવલાલ

જે નરનારી ખાય બગાસું

એના મુખમાં આવી પડશે

એક પતાસું.

તે, ઓચ્છવલાલ કંઈ કવિ ન્હોતા

કે માત્ર પ્રાસ માટે જ

‘બગાસું’ની સાથે ‘પતાસું’

શબ્દ લાવ્યા હતા.

એ તો તર્કમય થઈ તર્કાતીત

એ તો શાસ્ત્રમય થઈ શાસ્ત્રાતીત

એ તો અક્ષરમય થઈ ને અર્થાતીત

સત્ય શોધવા એમને હવે યત્ન નથી કરવો પડતો.”

(‘ઓચ્છવલાલ’ કાવ્યની આરંભની પંક્તિઓ. કવિ: ચિનુ મોદી)

 

‘ઓચ્છવલાલો’ને ક્યાં ખબર હોય કે કાવ્યશાસ્ત્રમાં રૂઢિ જેવું પણ કંઈક હોય છે.

(courtesy:Facebook)

Share this:

ચાલ તારા રૂપના સદકા ઉતારીએ………મુહમ્મદઅલી વફા

 

આવ તારા રૂપની ચર્ચા_ જગાડીએ.

ના સમાયે તું નજરમાં પણ બતાવીએ.

 

તૂરનું પાષાણ સમ હૈયું છતાં તો જો,

નૂર થી ફાટી ગયું સૌને જણાવીએ.

 

ના થવાયું કૈસ તો બસ આટલું તો કર,

દેહથી ચોંટેલ આ કપડાં તો ફાડીએ.

 

જાય ના લાગી કહીં નજરો તણા ઘૂવડ,

ચાલ તારા રૂપના સદકા ઉતારીએ.

 

એ ખગોની પાંખ પર સંદેશ ક્યાં હવે?

લાવ કબૂતર કોઈ કલ્પનાના ઉડાડીએ.

 

મારગ ઉપર કોઈ પણ ઠરવા નથી દેતું,

ખંડહર ઉપર જઈને જરા માતમ મનાવીએ.

 

મંઝિલ હજી દૂર છે તારા મિલનની ભલે,

યાદના દીપો વફા થોડા જલાવીએ.

તૂર=માઉંટ સિનાઈ

નૂરથી તૂટી ગયું= મુસા(અલૈ.)પયગંબરે ખુદાપાકને જોવાની જીદ કરેલી.આદેશ મળ્યો તૂરના પથ્થરો પ્રતિ દ્ગષ્ટિ કર.ખુદાઈ નૂરનું કિરણ પડતાં ,તૂર પહાડના એક હિસ્સાના  ટુકડા થઈ ગયા.હ.મુસા(અલૈ.)બે હોશ થઈ ગયા.

કૈસ=મજનુ

Share this:

શહીદ અબ્દુલ હમીદ થઈને વતનની લાજ રાખી છે ***મુહમ્મદઅલી વફા

.

બની પાપણ આ વાળો એ નયનની લાજ રાખી છે.

મને સૌ કંટકો કહે છે ચમનની લાજ રાખી છે.

.

જશે સૂરજ સમય સર આથમી ને આ ચાંદ વર રાજા

ભલા મેં તારકો થઈને ગગનની લાજ રાખી છે.

.

મને બારાખડી કહીને  નકામી સે’જ ના ગણશો.

બની શબ્દો નો ગુલદસ્તો કવનની લાજ રાખી છે.

.

અમોને આમ ભુલાવી  તમે શકતા નથી સહચર,

શહીદ અબ્દુલ હમીદ થઈને વતનની  લાજ રાખી છે.

.

અમારી રાત તેં રોશન કરી  છે મીણ બત્તી થઈ,

અમે જલતા પતંગા થઈ જલનની લાજ રાખી છે.

.

અમે નમતા નથી  કો અન્યને હે વાહિદ ખુદા વંદા,

ખુદા સજદો   કરી તુજને   નમનની લાજ રાખી છે.

.

અમારા સમ ‘વફા’ તમને, ન કો સાકી કદી મળશે

બધાંયે જામ  ઉભરાવી ઇજનની લાજ રાખી છે

Share this:

સંધ્યા ની ડાળે ખરે છે ઉદાસી __ મુહમ્મદઅલી વફા

 .

સંધ્યા ની ડાળે ખરે છે ઉદાસી,

રાતોનાં ખોળે રમે છે ઉદાસી.

.

આ આંખો કાળી નદીઓ દરદની,

બળતા હ્રદય માં ઝરે છે ઉદાસી.

 .

મુકદ્દરનો માર્યો ખરેછે ગગન થી,

ગગન પણ ધરાને ધરે છે ઉદાસી.

 .

ચાતક ની આંખે હરણના ગળામાં

પ્યાસું ઝરણ થઈ ફરે છે ઉદાસી .

 .

કાતિલ પતઝડ ની બહકતી હવાઓ,

બાગોનાં પર્ણે ઘસે છે ઉદાસી.

 .

ઊઠો આ ફૂલો , મહક ને વધાવો,

ખૂશીના ગુલથી ડરે છે ઉદાસી

 .

દર્શન જો થાયે તમારું વફા ને

પંખીની પાંખે ઊડે છે ઉદાસી.

કતઅ:

જોઇ પણ છંદમાં એવી સાદી કડી અથવા કડીઓ કહેવી,કે પહેલી તૂક સપ્રાસ નહોય માત્ર બીજીજ તૂકમાં પ્રાસ હોય.મૂળ વાત એ છેકે કતઅ માં પૂર્વ(મતલઅ)કડી ન હોવી જોઇએ. કતઅ કમ માં કમ એક કડી અને વધુમાં વધુ ગમે એટલી કડીઓનો થઇ શકે છે,પણ દરેક કડીની બેજી તૂક સપ્રાસ હોવી જોઇએ.

ઉદાહરણ;

આતો વિખ્યાત ચે બળવાન બહાદુર શુરા

જાતે આઝાદ રહી ખોલતા પર્વશાનાં બંદ

રંગે,  રૂપે,  કદે,  શોભાએ     મનોહરતામાં

સઅદીય રિઓઝે અઝલ હુસ્ન બતુકાં દાદંદ.

                               ‘ઝાર’રાંદેરી(શાઈરી1-2)

Share this:

ઇશારા પણ હસે છે જો…આઈ.ડી.બેકાર

મહોબ્બતમાં અમે આ ચાર વસ્તુ ઉમ્રભર માગી……મુહમ્મદઅલી વફા

.

 .

વફા માંગી, હયા માંગી, હ્રદય માંગ્યું,કદર માંગી.

મહોબ્બતતમાં અમે આ ચાર વસ્તુ ઉમ્રભર માગી

.

કદી ક્યાં કોક ની પાસે જઈ ખોટી  કદર માંગી

અમોને પણ નિરખવાને અમે તારી નજર માંગી

.

અમારી કાકલૂદી કોઈ ને દ્વારે નથી થાતી

દુઆઓમાં રડીને બસ ખુદા તારી અસર માંગી

.

હવે તો ક્યાં ભટકવું આ જગે લઈ ભીખનો ઝોલો

અમે માંગી ખુદા તારી રહમ ઉમ્રભર માંગી

.

નહીં તો એક પણ ટીપું ન માંગ્યું કોઈના દ્વારે

અગર માંગી  તો તારી લાગણી ઊર્મિ સભર માંગી.

.

વફા એના દરે જઈને   પથારી પાથરી દીધી

હતી જેની જરૂરત તે બધી શર્મો વગર માંગી

 

Share this:

રૂઠી ગયાં છે ક્યારનાં એની ખબર નથી…..મુહમ્મદઅલી વફા

.

ડૂબી ગયાં છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

ભૂલી ગયાં છે ક્યારનાં એની ખબર નથી. .

 .

વરસો થયા  રિઝાવવાની છે રસમ ચાલુ;

          રૂઠી ગયાં છે   ક્યારનાં એની ખબર નથી.

 .

 

વસ્તી, રણો ને જંગલોનો ભેદ ના રહ્યો;     

      ભટકી ગયાં છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

 .

પાછા હવે એ ફાંસ દિલમાંથી કાઢે કોણ

ખૂંપી ગયા છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

 .

 

ઢાંચોજ છે દિલની હથેળીમાં હવે એતો;   

       પીગળી ગયા છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

 .

શોધી રહ્યાં છે શું હવે એ યાદ પણ ક્યાં;   

         ભૂલી ગયાં છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

 .

સણકે વફા દિલમાં જરા  બળતા દરદ નો ભાર, 

          સળગી ગયા છે ક્યારનાં એની ખબર નથી.

Share this:

સેવે અહીં ચુપકી કબીરો ને મીરાં ખામોશ છે —મુહમ્મદઅલી વફા

.

તૂફાનની આંધી ઊઠી ને શમા ખામોશ છે

વેરાન સહુ ધરતી થઈ ને હવા ખામોશ છે

.

મોસમ વરસવાની રહી તો યે વરસતાં નથી

ખામોશ છે આ મેઘલો ને ઘટા ખામોશ છે

 .

માંડી ઘણાં બેઠાં અહીં જુલમો તણી હાટડી

તો યે છતાં  આ બોલનારી  જબાં ખામોશ છે

.

બૂઝાય  રહેલી છે બધે પ્રેમની જલતી શમા

સેવે અહીં ચુપકી કબીરો ને મીરાં ખામોશ છે.

 .

ચારો તરફથી પથ્થરો જુલ્મના વરસી રહ્યા

સૌ બેવફા ખામોશ છે ને ‘વફા’ ખામોશ છે

Share this:

કદી આ પ્રેમનું મોતી જરા વિંધાય તો સારું………..મુહમ્મદઅલી વફા

Share this:

સંઘર્યા અમે ઘાવ મુસ્કાનમાં _મુહમ્મદઅલી વફા

 

 

કર્યો છે અમે વાસ તોફાનમાં,

સિતમગર જરા આવ તું ભાનમાં.

 

ભલા રક્ત પીશે તું માનવ તણું,

તને કોણ ગણશે ઇન્સાનમાં.

 

સહેજે થશે ના પ્રહારોથી ખંડિત ,

સંઘર્યા અમે ઘાવ મુસ્કાનમાં.

 

ખુદા ખૈર ગુલશન ઉપર આ કરે,

સિતમગર હવે છે ઘણા તાનમાં.

 

‘વફા’હું  કહું છું બુલન્દીના સુરે,

નથી સત્ય કહેતો કદી કાનમાં.

Share this:

તારી યાદોનાં હરણ લૈ જાઉં – આદિલ મન્સૂરી

.

 

 

તારી યાદોનાં હરણ લૈ જાઉં

પીઠ પર નાખીને રણ લૈ જાઉં

 .

ખૂબ લાંબો છે મરણનો રસ્તો

જિંદગીભરનાં સ્મરણ લૈ જાઉં

.

હોઠ પર પ્યાસના સહરા સળગે

બંધ આંખોમાં ઝરણ લૈ જાઉં

 .

એ તો સાક્ષાત્ સમય છે પોતે

મારી એકાંતની ક્ષણ લૈ જાઉં

.

જ્યારે જાઉં છું ઊઠીને આદિલ

શ્વાસમાં વાતાવરણ લૈ જાઉં

(સૌજન્ય:ગઝલના  આયના ઘરમાં પૃ.136)

Share this:

દરદના નયનથી કદી હું ખરું…મુહમ્મદઅલી વફા

કદી રેત પર હું હ્રદય કોતરું,
કદી અંધને પણ અરીસો ધરું.

મને સ્વર્ગ જોવાની ઇચ્છા ઘણી,
બને એ નિરખવા કદી હું મરું.

બને આજ શાતા મળે એ થકી,
દરદના નયનથી કદી હું ખરું.

હવે તોડવો સાગરોનો અહમ્,
કિનારો તજીને મઝધારે તરુ.

તને પ્રીછવા ને વફા રોજ હું,
બને તેટલી બસ કોશિશ કરું.

Share this:

મજા પડે!—-યૉસેફ મેકવાન

(ચિનુ મોદીને)

 .

ખુદને કરીને બાદ જીવો તો મજા પડે!

તો વિશ્વ આખું કેમ નવું રૂપ ધારશે.

 .

પોતે નવું કૈંક કહો તો મજા પડે,

ભાષા પછી પોતે જ નવી ધાર કાઢશે.

 .

વાસ્તવ ભરેલી વાત કહો તો મજા પડે

એ સૂક્ષ્મ રીતે ક્યાંક હૃદય કૈંક ઠારશે!

 .

છોડી રિવાજી ભાર મળો તો મજા પડે,

આમેય તે જિવાઈ જશે, મોત આવશે.

.

આંખે નવેલાં સ્વપ્ન સજો તો મજા પડે,

જીવી જવાનો અર્થ નવો એ સુઝાડશે.

(Courtesy:Neerixak !1 April2917)

 

Share this:

કદી ચાતક તણી કો’પ્યાસ ને, પ્યાસા હરણની વાત છે………મુહમ્મદઅલી વફા

.

.

 

વહેતા સમયની રેત પર  બસ બે ચાર ક્ષણની વાત છે.

સદીઓનાં ઘણાં ખંડેરમાં ઊજડેલ જણ ની વાત છે.

 .

નદીઓને કરી શુષ્ક , ફરે ચળકાટ મૃગજળનો અહીં

 ભટકતા જળ વિનાના આ મૃગના જ રણની વાત છે.

 .

છિપાયેલી તરસ સાથે ન મળ્યું કોઈ અહીંયાં કદી

 કદી ચાતક તણી કો’પ્યાસ ને, પ્યાસા હરણની વાત છે.

 .

ચહેરા બદલતી જિંદગીનો છે એક એકાંકી અહીં ,

નવતર વહેણની છે વાત આ, વાતાવરણની વાત છે.

 .

લઉં નામ પણ હું કઈ રીતના છે આડમાં શરમો હયા

 રહે પરદો ‘વફા’ તો ઠીક છે જીવન મરણની વાત છે.

Share this:

ક્યાંક તારા રૂપનો ભટકી ગયો સૂરજ _મુહમ્મદઅલી વફા

.

.

સંધ્યા પળે આ હાથ થી છટકી ગયો સૂરજ,

ને રાતની છાતી મહીં  ચિપકી ગયો સૂરજ.

.

તાજી ગુઠેલી કેશમાં વેણી બળાપો કરે,

મેંદી ભરેલા હાથને બટકી ગયો સૂરજ.

.

ઉત્તર તણાં શ્રુંગ ને હિમાળા ઝરણા મહી,

કોક દિ આવી ને ધમકી ગયો સૂરજ.

.

કેમ આજે દિવસે અંધાર છે ભાસી રહ્યો,

ક્યાંક તારા રૂપનો ભટકી ગયો સૂરજ.

.

રૂપે મઢેલી રાત્રિ પહેલું મિલન બે કાળજે,

ને પ્રા:ત ના આકાશમાં ખટકી ગયો સૂરજ.

.

ટાઢો ‘વફા’કરવો રહ્યો ,દાટી બરફ ના દિલે,

થઈ આંખમાં રાતો પીળો સરકી ગયો સૂરજ.

Share this:

ગુજરાતી ગઝલનું કાફિયા શાસ્ત્ર એક ચર્ચા:અંક:2………..શકીલ કાદરી

Share this:

ટહૂકા પણ આવશે…….મુહમ્મદઅલી વફા

.

હૈયું હશે કોમળ સપન  સુહાના પણ આવશે.

આંબો હશે તો કોકિલી ટહૂકા પણ આવશે

 

ફૂલો તણા બિસ્તર હશે કદી એના રાહ પર 

ને પ્રેમ ના રસ્તા ઉપર બળાપા પણ  આવશે..

.

અંધારપાઓ નો સફર જ્યાં પણ પૂરો થશે

કો રોશનીનાં  ચમકતા મિનારા પણ આવશે

.

આ રાતનાં પીડન તણો લહેરાશે જ્યાં પાલવ 

ત્યારે અમારા કો દર્દનાં સિતારા પણ આવશે..

.

તૂટી અમે જાશું કદી  ધરાના  મૂળો થકી

ત્યારે વફા  કંઈ કેટલા સહારા પણ આવશે.

Share this:

આ જગત છોડી શકાશે,ચાલ થોડો યત્ન કર……….ચિનુ મોદી

(એક તરહી ગઝલ)

દયાની ચાદરો વિંટી તને મળવા નહીં આવું ….મુહમ્મદઅલી વફા

ખુદીની ભીંત હું તોડી તને મળવા નહીં આવું,
હું મારી રીત ને છોડી તને મળવા નહીં આવું.

તમારી પાંસ તો ભટકી રહ્યા છે સાપનાં ટોળાં,
ખુશામતનાં ગુલો જોડી તને મળવા નહીં આવું.

અમે મળશું તમોને પણ ફકત ઇખલાસ થી મળશું,
ઉસૂલોનાં કળશ ફોડી તને મળવા નહીં આવું.

અમે વાકિફ અહીં છીએં,જળ અને ઝાંઝવાઓ થી,
ચળકતા રેત કણ દેખી તને મળવા નહીં આવું.

નથી છોડી અમે શકતા ચમનમાં સાથ કંટકનો,
કદી કંટક અહીં છોડી તને મળવા નહીં આવું.

અને દેખાય છે રળિયામણા સૌ દૂરના ડુંગર,
અમારું ઘર કદી તોડી તને મળવા નહીં આવું.

કદી આવીશ છાતીમાં લઈ પોલાદ ની હિમ્મત,
દયાની ચાદરો વિંટી તને મળવા નહીં આવું.

‘વફા’ જો ચાલતા આવો તમે, હું દોડતો આવીશ,
અહમના ઝેરને ઘોળી તને મળવા નહીં આવું.

 

Share this:

ત્વચા તળેથી નસોની જનોઈ દેખાડો……….ગની દહીવાળા

.

મારા જખમને હું જરા શણગારવા બેઠો……મુહમ્મદઅલી વફા

.

.

મોંઘી મતાને લઈને હું વ્યપારવા બેઠો,

મારા જખમને હું જરા શણગારવા બેઠો.

.

એનો અસલ ઢાંચો પડી જાય ન ઉઘાડો,

પાણી ઉપર કઈં સ્મિતને કંડારવા બેઠો.

 .

બેચાર ટીપાં શાયદ મળી જાય એમાંથી,

ખાલી લઈને જામ હું નિતારવા બેઠો.

વરસો સુધી એને જમા કરતો રહ્યો તો હું,

મિથ્યા સંબંધોને હવે ઉધારવા બેઠો.

 .

બેસી રહ્યા છે ઝાંઝવાની જીદ લઈ બધા

એની મમત પર જિંદગી જુગારવા બેઠો.

 .

મારીજ એ પાછળ રહ્યો રોશનીની આડમાં,

મારાજ પડછાયાને હું પડકારવા બેઠો.

 .

કવચિત મળી જાયે મને એની કૃપા દ્ગષ્ટિ,

તેથી ‘વફા’ હું તો હૃદય રંજાડવા બેઠો.

Share this:

જલાવી દે સુરાલયને તું તારા હાથથી સાકી—મનહર દિલદાર

۔

તમે સૌ છો નિકટ તો પણ હું લાગું સાવ એકાકી,

વિવિધ રંગો સરસ છે તોય નિરખું એક હું ખાકી.

۔

ઉતારો છે હજી આઘો, હજી આવ્યા નથી અડધે,

તમે શું આટલામાં આમ બેસી જાવ છો થાકી!

 ۔

જો મારો વાંક હોયે કાંઈ તો ખુલ્લો કહી નાખો,

નજર નાંખો નહીં મારી ઉપર પણ આમ કરડાકી.

۔

ઘણાંનો દાટ વાળ્યો છે સમયસર એટલે કહું છું,

જલાવી દે સુરાલયને તું તારા હાથથી સાકી.

 ۔

ઘડી ઊંચું, ઘડી નીચું, ઘડી સામું, ઘડી આડું,

તમે શું આમ જોઇને રમો છો નેણ-ચાલકી?

 ۔

હા! ગાફિલોની અંદર પણ ઘણા ચબરાક હોયે છે,

કોઈ ચબરાકમાં ચબરાક નિજ પરખે જ ચબરાકી.

۔

કરું છું પ્રશ્નમાંને પ્રશ્નમાં એક પ્રશ્ન એવો કે,

જે આદિમાં હતું તે અંતમાં પણ શું હશે બાકી?

 ۔

તમે તો ધારતા’તા આ વખત ‘દિલદાર’ રૈ જાશે,

પરંતુ આપની સામે જુઓને હું ગયો પાકી!

۔

સફર પુરી કરીને હા, ઉતારે તો ગયા પહોંચી,

પડી’તી પંથમાં પણ કેવી અમને તીવ્ર હાલાકી.

 ۔

હવે આવી બન્યું ‘દિલદાર’ આ મહેફિલનું જોજોને,

નજર તીક્ષ્ણ કરી, એને બરાબર સૌ ઉપર તાકી.

(Courtesy:Facebook..Janab Shakeel Qadri)

જીવન સિતાર——ગની દહીવાલા

Share this:

ગુજરાતી ગઝલનું કાફિયાશાસ્ત્ર એક ચર્ચા ભાગ: ૧……શકીલ કાદરી

 

 

ગઝલકાર મિત્રો! આપણે ગઝલોનું સર્જન કરીએ છીએ પણ ગઝલના એક મહત્વના અંગ ‘કાફિયા’ના તેમાં વિનિયોગ કરવા અંગેની સભાનતા ઘણાં સર્જકોમાં જોવા મળતી નથી… આ સંદર્ભમાં એક પુસ્તિકા અગાઉ મેં પ્રકટ કરી જ છે… એક લેખ પણ લખ્યો છે અને પ્રકટ પણ થયો છે, છતાં એવી ઇચ્છા છે કે ગુજરાતી ભાષાના સંદર્ભમાં એની ચર્ચા થાય… હું “ગુજરાતી ભાષાના સંદર્ભમાં” એમ કહી રહ્યો છું એટલે સૌ પ્રથમ એ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થવાનો કે અર્વાચીન ગુજરાતી ભાષાનો જેમાંથી વિકાસ થયો છે તે પ્રાકૃત અને અપભ્રંશ અને જૂની ગુજરાતીમાં આ સંદર્ભમાં કોઈ ચર્ચા થઈ છે ખરી ? એના શાસ્ત્રની કોઈ પરંપરા છે કે નહીં.? તાજેતરમાં ચિનુભાઈએ પોતાની એક રચના ફેસબુક પર મૂકી હતી તે મેં શેયર કરી હતી… શેયર કરવાનું કારણ પણ આ ચર્ચા કરી શકાય એ જ હતું… હું આ સંદર્ભમાં જે ચર્ચા કરીશ એમાં કોને કેટલો રસ પડે છે ? તે સ્વીકાર્ય બનશે કે કેમ ? એ પ્રશ્ન તો રહેવાનો જ….. તેમ છતાં ગઝલકારોને એ ઉપયોગી અવશ્ય સિદ્ધ થશે એવો વિશ્વાસ છે.

કાફિયા એ અરબીનો પારિભાષિક શબ્દ છે અને રદીફ એ પણ અરબીનો પારિભાષિક શબ્દ છે…. જેમનો ઉપયોગ ગઝલની ચર્ચામાં કરવામાં આવે છે. એટલે ગુજરાતીમાં એમની જે સમજૂતી ગુજરાતીના કોશમાં અપાઈ છે એ જોવામાં આવે તો ‘પ્રાસ’ની ચર્ચા સમજી શકાય.. અહીં એ મુદ્દો ધ્યાનમાં રાખવાનો છે કે પ્રાકૃત, અપભ્રંશ કે ગુજરાતી સાહિત્યના ઈતિહાસમાં પ્રાસનું કોઈ શાસ્ત્ર અસ્તિત્વ ધરાવતું નહતું કે આજે પણ ધરાવતું નથી.. ગઝલના સંદર્ભમાં ચર્ચા છે એટલે ગુજરાતીના વિદ્વાન કે. કા. શાસ્ત્રીએ આપેલાં કાફિયા અને રદીફના પહેલાં અર્થ જોઈએ…

૧. કાફિયા પું. [અર.’કાફિયહ્’ -પાછળ આવનાર] ગજલ પ્રકારનો અત્યાનુપ્રાસ, ગજલી પ્રાસ.

કાફિયા-બંદી પરિભાષાનો અર્થ તે “પ્રાસ મેળવવો એ….” એવો કરે છે. (બૃહદ ગુજરાતી કોશ ખંડ ૧ લો પૃ. ૪૯૦.)

 

આ સમજૂતી પરથી ચર્ચામાં આપણે કાફિયા માટે “પ્રાસ” અને કૌંસમાં કાફિયા શબ્દનો ઉપયોગ કરીશું.

 

બીજી સંજ્ઞા “રદીફ” છે. રદીફનો અર્થ કે.કા.શાસ્ત્રીએ આ રીતનો બતાવ્યો છે…

૧. રદીફ સ્ત્રી.[અર.] ગઝલ પ્રકારની શાયરીમાં બેકી ચરણે આવતા અત્યાનુપ્રાસની કાફિયા-રૂપ વર્ણાક્ષરીમાંના છેલ્લા બે સ્વરોની માંડણી (પિં)

કે. કા. શાસ્રત્રીએ આપેલો રદીફનો આ અર્થ ગઝલ સ્વરૂપમાં નથી. એનું સૌ પ્રથમ કારણ તો એ છે કે તે મતલામાં એકી અને બેકી બંને ચરણમાં હોય છે. બીજું કારણ તેમાં છેલ્લા બે સ્વરોની જ માંડણી હોતી નથી પણ એક, બે કે એથી પણ વધારે શબ્દોની અને ક્યારેક તો પોણી પંકિત સુધીની પણ માંડણી હોય છે.

ત્રીજું કારણ એ છે કે એ પ્રાસ (કાફિયા) પછી જ આવે છે. રદીફ ગઝલ માટે અનિવાર્ય પણ નથી. અને એ ન હોય ત્યારે પ્રાસ (કાફિયા) મતલાના બંને ચરણમાં અને પછીના બેકી સંખ્યાના ચરણમાં આવતા હોય છે… એટલે રદીફ માટે અંત્યાનુપ્રાસને બદલે આપણે ચર્ચામાં અનુપ્રાસ સંજ્ઞા અને કૌંસમાં રદીફ શબ્દનો ઉપયોગ કરીશું. આમ પણ રદીફ પ્રાસ (કાફિયા) પછી જ આવે છે, અને મતલામાં અને પછી દરેક બેકી ચરણમાં પ્રાસ (કાફિયા) પછી પુનરાવર્તન પામે છે એ અર્થમાં પણ એના માટે અનુપ્રાસ શબ્દ અનુકૂળ આવે એવો છે. (વધુ હવે પછી…….)

ગુજરતી ગઝલ,નઝમ શાસ્ત્રના  છંદો ને સમજવા  મર્હૂમ જનાબ ઝાર રાંદેરી  સાહેબની  પુસ્તિકા વાંચવા નીચેની લીંક પર કલીક કરવા વિનંતી.

https://bazmewafa.wordpress.com/chhand-pingal-shastra_zarranderi/

Share this:

મિલ્લતકે સાથ રાબ્તા ઉસ્તવાર રખ….અલ્લામા ઇકબાલ

(Courtesy:Gujarat Today)

 

Share this:

તાક્યા કરે છે તકતીઓ જૂની બધી……..મુહમ્મદઅલી વફા

.

.

આખા ભરેલા જામ ખાલી થઈ ગયા.

જીવંત અમારા ગામ ખાલી થઈ ગયા.

.

રસ્તા તણા રંગો બધા એવાજ છે,

મંઝિલ ઉપરના થામ ખાલી થઈ ગયા.

.

તાક્યા કરે છે તકતીઓ જૂની બધી,

અંકિત બધા એ નામ ખાલી થઈ ગયા.

.

દીવાલ સાથે વાત પણ કરવી પડે, ,

હૈયે મહકતા ધામ ખાલી થઈ ગયા.

.

કોઈ અશ્રુ લુછનાર પણ મળશે નહીં.

સહુ લાગણી ના રામ ખાલી થઈ ગયા.

.

આ મયકદા માં ઝૂરશે ખાલી સુરા,

પીનાર સહુ બદનામ ખાલી થઈ ગયા.

.

આકાશ માં એક ખગ ઊડતું જ રહ્યું

માળા તણા સહુ બામ ખાલી થઈ ગયા’

.

તુજને’વફા’ વદશે સલામો કોઈ ક્યાં,

મિત્રો તણાં સહુ  ગામ ખાલી થઈ ગયા..

.

બામ=આગાશી

Share this:

ખાલી પણાનું ભાન કોઈને નડે નહીં_ અનિલ જોશી

.

.

આશ્ચર્ય એ જ વાત નું મનમાં રહ્યા કરે.

ખાલી પણાનું ભાન કોઈને નડે નહીં.

.

વનમાં, ભૂલીને ભાન ,રઝળતા પ્રવાસને,

ઊડતાં ઝીણા પતંગિયા નજરે ચડે નહીં.

.

દ્ર્શ્યોની પાર જાઉં છું ક્યારેક ટહેલવા,

આંખો મીંચાય જાય પછી ઊઘડે નહીં.

.

એના જીવનમાં હોય નહીં કોઇ તાજગી,

રસ્તામાં જે ચાલતાં પડે આખડે નહીં.

.

મારી લથડતી ચાલમાં કારણમાં એટલું,

હોવાપણાનો ભાર હવે ઊપડે નહીં.

.

રસ્તામાં કોઇ ફૂલ શા માણસ મળ્યા હશે,

નહીંતર’અનિલ’આટલો મોડો પડે નહીં.

Share this:

બુદ્ધિ મળી અમને જરા પાગલ થયા પછી-મુહમ્મદઅલી વફા

 

 

પડતા હથોડા  લાખ અહિ પથ્થર થયા પછી

પૂજા થવા લાગી બધે   ઘડતર  થયા પછી

.

જાળાં તરે અર્થો તણા  બારાખડી મહીં

મોતી થયાં એ કાવ્યનાં અક્ષર થયા પછી

 .

બેડી બનીને હાથની પહેલાં ચૂભી ગયાં

રણકી ગયા હૈયા મહીં ઝાંઝર થયા પછી

 .

 ચીસો બધાય બાગમાં જઈ પાડવી પડી

મુજને મળી છે આ સજા બુલબુલ થયા પછી

 .

 ખાલી હતો તો વાગતો તો ઢોલકું થઈ

સ્થિર થયો કેવો ઘડો  છલ છલ થયા પછી

.

 સમતોલ નજરોથી કદી પામી શક્યા નહીં

બુદ્ધિ મળી અમને જરા પાગલ થયા પછી

.

 દરિયા કિનારે  તો કદર ક્યાં થૈ શકી ‘વફા’

શોધી રહ્યા  રણમાં  જઈ મૃગજળ થયા પછી

 

Share this:

અવરોધની ભીંતો ચણુ, એ વાતમાં શું માલ છે.?……..મુહમ્મદઅલી વફા

.

બે ચાર ફૂલો લઈ ફરું એ વાતમાં શું માલ છે?’

હું બાગબાં થી પણ ડરું એ વાતમાં શું માલ છે?’

 .

પાલવ ભરી આપી દૌં જે છે હ્રદય ના ખોબલે,

મિથ્યા બધા સ્મિત ધરું એ વાતમાં શું માલ છે?’

 .

તારા તગાફુલથી મને તું રોકવા કોશિશ ન કર,

મારા કદમ પાછા ભરુ એ વાતમાં શું માલ છે?’

 .

રણ ને નિચોડવાની ક્યાં જીદ લઈ બેઠાં તમે

હું ઝાંઝવાઓ ને ચરુ એ વાતમાં શું માલ છે?’

 .

રુકશે નહીં આ કાફલો મન્ઝિલ પર પહોંચ્યા વગર,

વિધ્નો જોઈ પાછો ફરું એ વાતમાં શું માલ છે?’

.

મૂકી દીધાં કદમો અમે જોને’ વફા’ સંઘર્ષ મહી

અવરોધની ભીંતો ચણુ એ વાતમાં શું માલ છે?’

2